De laatste sjah van Iran en de Iraanse Revolutie

11 februari 1979 eindigde het regime van sjah (koning) Mohammed Reza Pahlavi in Iran. Het land werd na de Iraanse Revolutie de Islamitische Republiek Iran, een land onder leiding van Ruhollah Khomeini. Maar hoe begon de Iraanse Revolutie?

Iran met een pro-Westerse leider

Mohammed Reza Pahlavi (1919-1980) volgde zijn vader in 1941 op als sjah van Iran. Deze werd namelijk op last van de Britten en Russen naar Zuid-Afrika verbannen, omdat hij voor de Tweede Wereldoorlog een handelspact onderhield met nazi-Duitsland. De regeringsperiode van zijn zoon werd gekenmerkt door een duidelijke pro-Westerse en anticommunistische houding, met name na de Tweede Wereldoorlog. De Verenigde Staten groeide al gauw uit tot de grootste bondgenoot.

‘’Dood aan de sjah’’

Het bewind van Mohammed Reza Pahlavi en zijn goede banden met het westen, zorgden ervoor dat een kleine, rijke elite zich een luxe levensstijl konden veroorloven, terwijl de bevolking op het platteland vaak in grote armoede leefde. Ook bestond er geen vrijheid van meningsuiting of persvrijheid. Mohammed Reza Pahlavi groeide in de ogen van velen uit tot een dictator. In 1978 barstte uiteindelijk de bom. Studenten, scholieren, intellectuelen, aanhangers van de communistische Tudeh-partij en vele anderen gingen de straat op om te protesteren tegen de sjah. Eerst eisten de demonstranten alleen vrijlating van politiek gevangenen en vrijheid van spreken en schrijven, maar algauw werd de leus ‘Dood aan de sjah’ gebezigd.

Iran wordt Islamitische Republiek

De protesten werden op bevel van Mohammed Reza Pahlavi neergeslagen, wat honderden doden tot gevolg had. Hierdoor raakte hij de steun van zijn westerse bondgenoten kwijt. In 1979 was de positie van Pahlavi onhoudbaar geworden en vertrok hij uit Iran, om nooit meer terug te keren. Naar eigen zeggen deed hij dit voor een ‘langdurige vakantie’. Hierop werd de Islamitische Republiek Iran uitgeroepen, onder leiding van Ruhollah Khomeini. Deze werd door de Iraanse bevolking en de rest van de wereld als held binnengehaald, maar al gauw werd duidelijk dat Iran de ene dictator voor de andere had ingeruild. Onder anderen christenen, homo’s en vrouwen zagen hun rechten afnemen.