De loterij door de eeuwen heen

Op 5 februari verstreek in Californië de deadline om een jackpot van 63 miljoen dollar te claimen. Het is de hoogste niet geclaimde prijs in de Amerikaanse staat ooit. Het komt vaak voor dat jackpots van loterijen uiteindelijk niet vallen. Het idee van een loterij lijkt een vrij nieuw concept, maar niets is minder waar. Al in de oudheid werden er vormen van loterijen georganiseerd waarbij er iets gewonnen kon worden. Hoe heeft de loterij zich door de eeuwen heen ontwikkeld?

Door de geschiedenis heen zijn loterijen vaak gebruikt om publieke werken te financieren. De aanwezigheid van loterij spellen kan helemaal getraceerd worden naar de derde eeuw voor de jaartelling. Tijdens de Han-dynastie (206 v.Chr. – 220 n.Chr.) in China zouden er loterijen gespeeld worden die gebruikt werden om overheidsprojecten te financieren, waaronder een van de beroemdste, de Chinese Muur.

Loterijen in de oudheid

Verwijzingen naar  loterijen en loting zijn in vele oude geschriften en beschavingen terug te vinden; van het Oude China tot aan de Kelten en in zelfs  Homerus’ De Ilias in het oude Griekenland. De eerste bekende Europese loterij vond plaats in het Romeinse rijk. In het begin werden deze loterijen simpelweg georganiseerd als amusement tijdens etentjes  voor de adel. Er zijn echter bronnen gevonden tijdens de heerschappij van keizer Augustus Caesar (63 v.Chr. – 14 n.Chr.), waarin vermeld wordt dat loten voor een loterij verkocht werden om reparaties voor de stad Rome te kunnen betalen; de winnaars kregen slechts prijzen in de vorm van artikelen van ongelijke waarde.

Publieke loterij

Het was pas in 1434 dat de eerste geregistreerde publieke loterij plaats vond, in het Nederlandse plaatsje Sluis. Ook duurde het nog minstens een decennium voordat de eerste loterijen met prijzen in de vorm van geld begonnen te verschijnen in verschillende plaatsen in België, Nederland en Frankrijk. Deze eerste loterijen met prijzengeld werden gehouden om geld op te halen voor de armen en om fortificaties te bekostigen. De loterijen werden geprezen als een minder pijnlijke vorm van belasting en waren vrij populair onder de mensen.

Lening voor de overheid

Pas aan het einde van de 15e eeuw begonnen de Engelsen loterijen te organiseren, waarvan de eerste gecharterd werd door koningin Elizabeth I in 1566; in 1569 vond de trekking plaats. De loterij werd georganiseerd om de havens en kracht van het rijk te financieren, als ook voor andere publieke goederen. Bij deze loterij won elke lot-houder een prijs en werd de totale waarde van de prijzen gelijk gemaakt met het bedrag dat werd opgehaald. Hierdoor was het opgehaalde geld min of meer een lening aan de overheid in de drie jaar dat loten werden verkocht.

Immuniteit als prijs

De winnaars van deze Britse loterij kregen dus wel altijd prijs. De gelukkige kreeg niet alleen 5000 Britse ponden, maar ook goederen zoals borden, tapijten en linnendoek. Koningin Elizabeth liet het echter niet hierbij. Om de loterij aantrekkelijk te maken, kondigde ze aan dat alle deelnemers immuniteit voor arrestatie zouden krijgen, zolang de misdaad geen piraterij, moord, ernstige misdrijven of verraad was, volgens verslagen van de Britse Library. Terwijl vandaag de dag de meeste loterijen vooral gericht zijn op mensen met lage inkomens, was de loterij van de Britse koningin echt gericht op de hogere klasse. De meerderheid van de Engelse burgers in de 16e eeuw kon de prijs van 10 schillingen voor een lot niet betalen.

Loterijen in de Verenigde Staten

Ook in de Verenigde Staten vonden loterijen plaats, zo organiseerde George Washington (1732 – 1799) in de jaren 1760 er één om de bouw van de Mountain Road in Virginia te financieren en steunde Benjamin Franklin (1706 – 1790) loterijen om de kanonnen voor de Amerikaanse revolutie (1775 – 1783) te kunnen betalen. Ook na de revolutie bleven ze populair, maar aan het eind van de 19e eeuw kwamen loterijen bekend te staan vanwege schandalen en wanpraktijken; het werd in veel staten verboden en in 1900 in het gehele land. Dit bleef zo tot zelfs na de Tweede Wereldoorlog. Het was pas in de jaren ’60 dat de eerste moderne loterijen opkwamen, met weer als doel om inkomsten voor de overheid op te halen naast belastingen.

Kraskaarten en het internet

Kraskaarten werden voor het eerst in de jaren ’70 geïntroduceerd en zijn sindsdien een belangrijke bron voor loterij inkomsten. Het internet heeft de manier waarop vele zaken liepen radicaal veranderd. Het heeft weliswaar niet de manier waarop loterijen worden gespeeld veranderd, maar het heeft wel de manier waarop mensen deelnemen aan loterijen gemoderniseerd. Online kraskaarten kunnen op elk moment gespeeld worden via Flash en Java programma’s. Dit kan meer verslavend zijn dan het daadwerkelijke spel zelf spelen omdat het zo makkelijk op elk moment beschikbaar is.