De ontdekking van de oerknal

“Dit kan wel eens een Nobelprijswinnaar zijn!” Wetenschappers hebben een belangrijke ontdekking gedaan die de theorie van de oerknal onderschrijft. Met een speciale telescoop is een signaal van 380.000 jaar na de oerknal gevonden. Al jaren probeert de mens het 13,7 miljard jaar oude fenomeen te verklaren.

Mysteries van het heelal

Door de eeuwen heen is de fascinatie voor het heelal en de hemellichamen onverminderd gebleven. In het verleden dacht men dat het universum statisch was en dus niet van vorm veranderde. Uit de zwaartekrachtwet van Newton bleek echter dat het heelal in dat geval zou moeten instorten. Ook de relativiteitstheorie van Einstein onderschreef dat het heelal niet statisch kon zijn: het moest óf uitdijen óf instorten. Een afdoende verklaring voor dit probleem boden zowel Newton als Einstein niet.

Ontdekking van de Oerknal

Gezien het feit dat de oerknal 13,7 miljard jaar geleden plaatsvond, is het opvallend dat het onderzoek naar dit bijzondere fenomeen pas in de vorige eeuw in een stroomversnelling is geraakt. Het was astronoom Edwin Hubble die in 1929 de uitdijing van het heelal waarnam: het heelal wordt iedere dag groter en sterrenstelsels bewegen zich van elkaar af. Deze ontdekking werd samengevat in een formule die de ‘wet van Hubble’ heet. Het meten van afstanden in het heelal bleek echter moeilijk, waardoor niet bekend was hoe snel de ruimte groeide.

Georges Lemaître: geestelijk vader van de oerknal

De Belgische Jezuïetenpriester Georges Lemaître trok eind jaren twintig een heel voor de hand liggende conclusie uit Hubbles ontdekking: als het universum steeds groter wordt, moet alle materie ooit dicht bij elkaar zijn geweest. Lemaître noemde de begintoestand het ‘oeratoom’ en bedacht dat het heelal is gaan uitdijen door een explosie van deze eerste materie.

Dubieuze winnaar Nobelprijs voor bewijs oerknaltheorie 

Ralph Alpher en George Gamov formuleerde in 1948 de ‘hete oerknaltheorie’ die een wetenschappelijke verklaring bood voor de gedachten van Lemaître. Het fysieke bewijs van de oerknal was op dat moment nog niet geleverd. Volgens de theorie moest het echter mogelijk zijn om straling uit de begintijd van het heelal te meten.

Deze kosmische achtergrondstraling werd in 1965 bij toeval ontdekt door Arno Penzias en Robert Wilson. Zij dachten op dat moment echter dat er vogelpoep op hun meetinstrumenten zat. Dat deze heren in 1978 de Nobelprijs voor de natuurkunde ontvingen, werd dan ook niet door iedereen gewaardeerd.

Inflatietheorie van Guth en Linde

Tegenwoordig wordt aangenomen dat het heelal in de beginfase in een korte periode een extreme expansie doormaakte. Deze ‘ínflatietheorie’ werd in 1979 beschreven door Alan Guth en Andrei Linde. De periode van snelle expansie wordt de ‘Sitter inflatie’ of ‘kosmische inflatie’genoemd.

Spectaculaire nieuwe ontwikkeling onderzoek oerknal

In 2014 hebben Amerikaanse wetenschappers met een speciale telescoop, de BICEP2, nieuw bewijs gevonden voor deze inflatie. Dit bewijs zit verborgen in radiostraling uit het diepe heelal. Vanaf de Zuidpool konden de Amerikanen deze straling, de babyfoto’s van het heelal, meten.

De ontdekking kan wellicht een bijdrage leveren aan het oplossen van de vele, nog altijd onbeantwoorde vragen over de oerknal en het universum.

Ingewikkelde materie

De precieze theorie van de oerknal is niet in enkele woorden uit te leggen. In 2012 heeft professor Robbert Dijkgraaf op televisie een voor leken begrijpbaar college gegeven over de oerknal, het universum en het ontstaan van onze planeet.