De sprinkhanenplaag van 873
In 873 (volgens sommige bronnen in 874) trok er een sprinkhanenplaag over Europa, die vanuit het oosten richting het noordwesten trok. Volgens verschillende kronieken waren de sprinkhanen buitengewoon groot en de zwermen plaagdieren brachten de landbouw veel schade toe.
Een rampjaar
In het jaar 873 was er sprake van een koude winter met veel neerslag en vervolgens een hele droge zomer. De oogst was daardoor al mislukt toen daar een sprinkhanenplaag bovenop kwam. Volgens bewaard gebleven bronnen was de sprinkhanenplaag afschuwelijk. De beesten zouden eruit hebben gezien als bijen die uit een korf kwamen en in een dikke laag in de lucht zweefden. Volgens anderen leek het wel alsof je door een zeef naar buiten keek. Het geluid van de sprinkhanen klonk als het krijsen van vogels.
De sprinkhanen trokken als één zwerm over Italië, Duitsland en Frankrijk. In Rome zouden alle graanvelden, bomen en gewassen kaalgegeten zijn, in Duitsland waren ze met zoveel dat ze de hele bodem konden bedekken, aldus een Duitse monnik. Volgens hem waren ze dikker dan een mensenduim en waren hun tanden zo hard als steen. Met die tanden knaagden ze de schorsen van de bomen af. Als ze langs vlogen leek het wel nacht.
Straf van God
De plaag van sprinkhanen deed de christelijke bevolking snel denken aan het bekende Bijbelse verhaal van de tien plagen in Egypte. Al snel werd gedacht dat God de bewoners van de getroffen gebieden wilde straffen omdat ze te zondig zouden hebben geleefd. De samensteller van de kronieken van Xanten verhaalt hoe de geestelijken met kruizen naar buiten kwamen om God te smeken om vergeving.
Einde van de plaag
De sprinkhanen trokken over heel Frankrijk, tot ze bij het kanaal kwamen en daar door de harde wind werden uitgeroeid. Ook drongen ze door tot in Friesland, waar ze in minder dan een uur tijd veertien vierkante mijl aan gewassen vernietigden. Hierna werden ze eveneens door de wind van de Noordzee verzwolgen. De golven brachten de dode sprinkhanen weer naar land, waar de rottende lichamen van de beesten het strand bedekten. Maar dit betekende volgens de Friese kronieken niet het einde van de ellende: de rottende sprinkhanen verspreidden namelijk een ziekte die veel mensen het leven kostte. Belgische kronieken bevestigen dit verhaal.
Twaalf jaar later was het opnieuw raak in Italië, maar Paus Stefanus handelde snel en schonk iedereen die hem een bepaalde hoeveelheid sprinkhanen gaf een kleine vergoeding. Vervolgens zette hij de landen met gewassen waaraan de sprinkhanen zich tegoed deden onder water, wat een einde maakte aan de plaag.
Bronnen:
- Jaohann Jacob Scheuchzer: Geestelyke natuurkunde (1735)
- Eric Joseph Goldberg: Struggle for Empire: Kingship and Conflict Under Louis the German, 817-876 (2006)
- Haring Wiegers Steenstra: Algemeene geschiedenis van Friesland: een volksleesboek, Volume 2 (1845)
- Ivan Vanherpe: De Kronieken van de Westhoek, deel 2 (2014)
- Latijnse versie van de Annalen van Xanten 832-873 (9e eeuw)
Afbeelding:
- Wikimedia Commons: Italian locust (Calliptamus italicus) female, Charles J Sharp, 2016 [CC BY-SA]
