De trekschuitjager uit de zeventiende eeuw

Verdwenen Beroepen - Met de opkomst van technologie zijn er een hoop nieuwe beroepen bijgekomen, maar er zijn er ook veel verloren gegaan. Een van die beroepen is de trekschuitjager. De trekschuit werd in de zeventiende eeuw door personen of paarden door de kanalen van de stad getrokken. Zo konden personen of goederen makkelijk en snel worden vervoerd naar een andere plek.  

De trekschuitjager

De zeventiende eeuw staat in Nederland ook wel bekend als de Gouden Eeuw. De handel en nijverheid bloeiden in de provincie Holland en daardoor nam het personenverkeer tussen de steden toe. De behoefte aan betere vervoersmogelijkheden leidde tot het ontstaan van de trekschuit. De trekschuit was een boot die door paarden of personen werd voortgetrokken. Aan de mast van de boot zat een lijn vast die via de kant kon worden voortgetrokken. Aangezien de kanalen vaak beter begaanbaar waren dan de wegen, kwamen de schepen redelijk soepel vooruit. Het voortrekken van de trekschuit wordt ook wel ‘jagen’ genoemd, vandaar dat degene die de zware taak uitvoerde trekschuitjager werd genoemd. Het pad op de wal waar de jager op liep, was het jaagpad. Tegenwoordig vind je nog veel van deze jaagpaden aan de kant van kanalen en rivieren.

De trekschuit was snel, comfortabel, betrouwbaar en daarmee eeuwenlang dé manier waarmee mensen zich in de Republiek verplaatsten. In Geschiedenis Magazine 2 van 2022 vertellen Marloes Wellenberg en Ad van der Zee hoe belangrijk de trekschuit voor de Republiek was. Meer weten? Neem nu een abonnement!

Bestel nu

Reisgeld terug

De trekschuit was voornamelijk bedoeld voor personen, het is te vergelijken met de tegenwoordige rondvaartboot of veerboot. Als er goederen werden vervoerd sprak men meestal van een pakschuit. De trekschuit ging vaak niet meer dan 3 à 4 kilometer per uur, dat was nog afgezien van de hoeveelheid personen of lading. Wel had de schipper een strikte dienstregeling. Als de trekschuit te laat op de bestemming aankwam, moest de schipper de passagiers het reisgeld namelijk terugbetalen. De trekschuiten voeren over zogeheten trekvaarten, die na 1630 regelmatig werden uitgegraven. Deze trekvaarten werden dan ook alleen gebruikt voor de trekschuit. Het gewone vrachtverkeer moest via de kanalen en rivieren.

Noodzaak van trekschuitjagen

Trekschuitjagen was sneller dan zeilen. De wind was namelijk niet constant genoeg om in de steden op een snel tempo personen te vervoeren. De trekschuit werd voornamelijk voorgetrokken door knechten of personeel. Daarbij werden boeren ook veel ingezet voor dit werk. Met hun paarden probeerden de boeren op deze manier iets bij te verdienen. De schippers konden deze trekschuitjagers dan inhuren. Tot 1879 had je een vergunning nodig om een scheepsjager te mogen zijn. Deze vergunningen werden verleend door het stadsbestuur. Als de trekschuit in privébezit was, dan stonden de vrouwen achter het roer zodat de man de trekschuit kon jagen. Heel soms kwam het wel eens voor dat ook vrouwen de trekschuit voortsleepten. In de negentiende eeuw kon de trekschuit niet concurreren met de spoorlijnen en treinen. Deze waren een stuk sneller dan de trekschuit en de trekschuitjager verdween.