De tweede terroristische golf: antikolonialisme

Bij een aanslag in Istanbul op 28 juni 2016 zijn naar schatting 39 mensen om het leven gekomen. Meer dan 150 mensen raakten gewond. Terrorisme raakt de westerse wereld, maar dit verschijnsel is niet nieuw. De afgelopen eeuw zijn er diverse terroristische golven geweest. De tweede terroristische golf (antikoloniale terrorisme) liep van 1920-1960 en had sterke parallellen met de aanslagen die vandaag de dag worden gepleegd.

Zelfbeschikkingsrecht voor landen

In 1918 stelde de Amerikaanse president Woodrow Wilson 14 punten op, waarmee hij hoopte de Eerste Wereldoorlog te kunnen beëindigen. Een belangrijk punt in deze lijst was het zelfbeschikkingsrecht der volkeren, wat inhield dat volkeren vanaf dat moment zelf zouden mogen bepalen onder welke soevereiniteit zij wilden vallen. De punten stonden centraal bij de vredesonderhandelingen van Versailles in 1919, maar de wensen van Wilson werden slechts op enkele punten nageleefd. Wat er vervolgens met dit punt van zelfbeschikkingsrecht gebeurde is relevanter: de vroegere koloniën zagen het als een vrijkaart om zich los te maken van de koloniale overheersers.

Antikoloniaal terrorisme

Er ontstond een nieuwe golf van terrorisme, die ook wel antikoloniaal terrorisme werd genoemd. Nadat verliezers van de oorlog, zoals het Habsburgse Rijk, met oog op dit zelfbeschikkingsrecht door de geallieerden waren opgedeeld in verschillende natiestaten begonnen de voormalige koloniën zich te roeren. Goede voorbeelden van nationale groeperingen die in deze tijd opkomen zijn de IRA in Ierland en later de FLN in Algerije en de PNI in Indonesië. De leden van deze groeperingen zagen zichzelf niet als terroristen, maar als vrijheidsstrijders en hun belangrijkste prioriteit was dat buitenlandse grootmachten van hun grondgebied zouden verdwijnen. Met terroristische aanslagen probeerden zij hun doel te bereiken.

Algerije en de FLN

Een belangrijk voorbeeld van dit antikoloniale terrorisme is te zien tijdens de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog die liep van 1954 (de oprichting van de FLN) tot 1962. De oorlog werd gekenmerkt door gevechten tussen de onafhankelijkheidsbeweging en het Franse leger. Men schroomde hierbij niet om gebruik te maken van zwaar geweld en de lokale bevolking werd ook bij het conflict betrokken. Terrorisme tegen burgers was zelfs een belangrijke tactiek voor de vrijheidsstrijders. Abane Ramdane, een Algerijn die door velen wordt gezien als de architect van revolutie, bedacht een plan. Door de Fransen in het hart te raken, bijvoorbeeld door aanslagen in kleine cafés of in theaters, werd het leger geprovoceerd. Dit leger sloeg vervolgens genadeloos terug en duizenden Algerijnen werden gemarteld, waardoor zij zich ook bij de beweging aansloten. De Fransen kregen bovendien kritiek van de internationale gemeenschap, waardoor de situatie uiteindelijk onhoudbaar werd.

Ten onder aan eigen succes

Er is een duidelijke link te trekken tussen het antikoloniale terrorisme van toen en de recente terroristische aanslagen. Net als in het verleden strijden groeperingen als IS voor een eigen staat, waar zij de zeggenschap hebben. Beatrice de Graaf sprak in een college voor De Wereld Draait Door University over deze belangrijke parallel: ‘Terroristen van deze golf gingen ten onder aan hun eigen succes, de terroristische organisaties hadden succes en ze kregen wat ze wilden: zelfbeschikkingsrecht. Het geweld stopte door met deze partijen te onderhandelen.’ Volgens Beatrice de Graaf is het dus goed mogelijk dat IS ook zal stoppen met haar terroristische activiteit wanneer het krijgt wat ze wil, hoewel ze wel voorzichtig is met uitspraken hierover: ‘de vraag is of IS echt een grote groep soennitische stammen vertegenwoordigd en de vraag is daarnaast ook of je rationeel met deze partij kunt onderhandelen. De les die we kunnen leren is echter dat in sommige gevallen onderhandelen werkt.’