De uitvinding van de tandenborstel

De meesten onder ons doen het dagelijks tenminste één keer: tandenpoetsen. Onze moderne tandenborstel hebben we te danken aan de Chinese keizer Hongzhi, die op 26 juni 1498 de tandenborstel uitvond. Westerse reizigers brachten de uitvinding naar Europa en ook hier werd het een succes.

Eerdere vormen mondhygiëne

Voor de uitvinding van de tandenborstel werd er ook al het een en ander gedaan aan mondhygiëne. Zo wreven de oude Egyptenaren een speciaal poeder over hun tanden, gemaakt van ossenhoeven en eierschalen, om deze te reinigen. De Romeinen gebruikten een soort kauwstokjes om etensresten te verwijderen uit hun gebit en hun tanden op te wrijven. Ook de Grieken hadden zo hun methoden, zij maakten gebruik van ruwe stukken stof en wreven hiermee over hun tanden. Kauwstokjes zoals de Romeinen gebruikten worden tot op heden op grote schaal gebruikt in gebieden in Afrika.

Tandpasta

Een bijkomstigheid van de mondhygiëne was natuurlijk ook tandpasta. De oudst bekende formule komt van de Egyptenaren die een mengsel van zout, mint, peper en gedroogde bloemen gebruikten. Een vervelend effect hiervan was dat het tandvlees ging bloeden, maar wetenschappers geven te kennen dat het één van de meest effectieve tandpastaformules was tot aan de twintigste eeuw. Lange tijd werden ook mengsels van dierenhoeven, as en geitenmelk tegen slechte adem gebruikt.

Van zeep naar fluoride

In de achttiende eeuw gebruikte men hoofdzakelijk broodkruimels in een poging de mond te verfrissen, dit bleek weinig effectief. In 1824 brouwde de Amerikaanse tandarts John Peabody een tandpasta van zeep en glycerine. De Amerikaan Washington Sheffield bracht in 1850 de eerste tandpasta op de markt, gemaakt van zeep en kalk, in een grote glazen pot genaamd ‘Dr. Sheffields Creme’. Tot 1945 was zeep een standaard ingrediënt in tandpasta. Fluoride als basis voor tandpasta werd pas in de jaren ’80 gangbaar, toen William Engler na een experiment met schoolkinderen ontdekte dat de stof gaatjes in het gebit tegen ging.

Tandenborstel Hongzhi

De tandenborstel van Hongzhi was de voorloper van de hedendaagse tandenborstel en was gemaakt van dierenhaar. Ruwe varkensharen werden vastgemaakt aan een stuk bot of bamboe. De uitvinding werd al snel door reizigers in Europa geïntroduceerd, maar bleef nog lange tijd een luxeartikel. In de zeventiende eeuw startten Franse tandartsen met het promoten van de tandenborstel, maar het succes van hun campagne bleef gering.

Massaproductie tandenborstel door William Addis

Pas in 1780 werd de eerste massaproductie van de tandenborstel gestart door de Engelsman William Addis of Clerkenwand. Addis was tien jaar daarvoor gearresteerd vanwege een relletje en in de gevangenis broedde hij uit verveling op een nieuwe manier van gebitsverzorging. De gangbare methode van die tijd was een doek met roet en zout tegen de tanden aan te wrijven, maar Addis vond deze methode achterhaald. Hij bewaarde botjes van zijn maaltijd, maakte daar kleine gaatjes in en verkreeg van de bewakers varkensharen. Deze haren bevestigde hij door middel van lijm aan het bot en de tandenborstel was gecreëerd. Toen hij vrijgelaten werd startte hij een handel in deze borstels en zijn producten vonden gretig aftrek.

Massaproductie

Rond 1840 werden tandenborstels massaal geproduceerd in Engeland, Frankrijk, Duitsland en Japan. De duurdere modellen gebruikten in plaats van varkenshaar dassenhaar. In de Verenigde Staten begon de massaproductie van de tandenborstel pas in 1885, maar het werd pas een dagelijkse gewoonte na de Tweede Wereldoorlog omdat de soldaten toen verplicht werden gesteld dagelijks te poetsen.

De synthetische tandenborstel

Het gebruik van dierenharen bracht enige problemen met zich mee. In de haren verbleven een heleboel bacteriën en de borstels bleven lange tijd nat, dus werd er gezocht naar een oplossing. Rond de eeuwwende werd het bot van de borstel merendeels vervangen door kunststof en in 1938 kwam de eerste tandenborstel met synthetische haren op de markt. Het Amerikaanse chemiebedrijf Du Pont van Eleuthère Irénée du Pont ontwikkelde in de jaren dertig verschillende materialen zoals synthetisch rubber, polyester en nylon. In 1938 brachten zij de eerste tandenborstel met nylon haren op de markt. De tandenborstel werd gemakkelijk beschikbaar voor iedereen, groeide in populariteit en in de decennia erna volgden vele nieuwe types. Inmiddels is de tandenborstel niet meer weg te denken uit ieders badkamer.