De zeeslag nabij de kaap van Finisterre: een besluiteloze slag

22 juli 1805 – Admiraal Calder voelt een zacht briesje door zijn haren. Het is mistig, waardoor hij slecht zicht heeft. Enkele dagen terug heeft hij de opdracht gekregen een gecombineerde Spaans/Franse vloot aan te vallen. Het is een unieke mogelijkheid de Franse marine de genadeslag toe te brengen.

Voorgeschiedenis

Napoleon Bonaparte was een jaar terug tot keizer van Frankrijk gekroond en veroverde Europa in rap tempo. Het Franse keizerrijk had plannen om Engeland aan te vallen, maar de Britse marine vocht met man en macht om dit te voorkomen.

Een gecombineerde vloot

Een gecombineerde Frans/Spaanse vloot onder leiding van Pierre Charles Silvestre de Villeneuve keerde terug van een veroveringstocht uit de Caraïben. De vloot bestond uit veertien Franse schepen en zes Spaanse. De beroemde Britse admiraal Nelson was in de Middellandse Zee op jacht naar Franse vlooteskaders, maar kwam de gecombineerde vloot niet tegen. Een andere vloot, onder leiding van Robert Calder, liep de vloot bij de kaap van Finisterre wél tegen het lijf.

De slag

Op 22 juli om 11 uur ’s ochtends merkten de vloten elkaar op. De weeromstandigheden waren echter dusdanig slecht dat de strijd pas om 17:15 begon. Er was namelijk een dichte mist en weinig wind, waardoor het gezichtsveld zeer beperkt was. Ondanks het feit dat Calders vloot in ondertal was (15 schepen tegenover 20 aan Frans/Spaanse zijde) begonnen de Britten de aanval.

Het gevecht liep uit op een chaotisch tafereel. Door het slechte zicht hadden de twee vloten de grootste moeite om hun formaties te behouden. Het laatste schip van de Britse kiellinie werd op zeker moment zelfs ingesloten door vijf Spaanse schepen, maar wist zich uit de omsingeling te vechten en daarbij zelfs een Spaans schip te enteren. Ook de andere schepen kozen de aanval. De Britten veroverden twee Spaanse schepen, schoten één Frans schip aan flarden en vernietigden drie Spaanse schepen. Dit terwijl de Britten geen schepen verloren.

Nasleep

De volgende dag besloot Calder de Frans/Spaanse vloot niet nog een keer aan te vallen. Hij vond dat zijn schepen te zwaar beschadigd waren om de Frans/Spaanse overmacht nog eens aan te vallen. In plaats daarvan voer hij terug richting de haven, om daar de buit veilig te stellen en zijn schepen op te laten knappen. De Britse admiraliteit was hier niet blij mee: Calder had voor een volledige victorie moeten gaan en de Frans/Spaanse vloot de genadeslag moeten toedienen. Maar ook de Frans/Spaanse viel niet aan. Zelfs een direct bevel van keizer Napoleon zelf kon de admiraal van de Frans/Spaanse vloot er niet toe brengen om de Engelse vloot te achtervolgen en met het vlooteskader ten minste naar Brest te trekken. In plaats daarvan zeilde admiraal Villeneuve naar Cadiz om daar de schade aan zijn schepen te laten herstellen. 

Op basis van de verliezen claimden de Britten de overwinning, maar omdat de Britse vloot als eerste de aftocht had geblazen, claimde de Frans/Spaanse vloot ook de overwinning. Maar de legerleiding van beide strijdende partijen zagen slechts de verliezen. Allebei de vloten hadden immers de aftocht geblazen voordat er een militair doel gehaald was. Beide vlootcommandanten kwamen hierdoor in de problemen. Calder werd voor de krijgsraad gedaagd en uit zijn fuctie ontheven, zijn Franse ambtsgenoot kreeg door de keizer de schuld van de mislukte invasie van Engeland. Die invasieplannen zouden uiteindelijk door de Franse nederlaag bij Trafalgar definitief van tafel worden geveegd.