Domkerk van Utrecht ingestort
Utrecht 1674 - 'Gisteren avont ten half achten ontstont hier een schrickelick onweer, dat tot half negen toe duurde; doch het slimste was gedaen in een quartier-uurs: den hemel stont gedurigh in licht en vlam, en 't was schrickelick den donder en vreesselycke winden te hooren, dat verselt wierdt met het nederstorten van schoorsteenen, daecken, gevels ende toornen, dat ieder een ongemeene verbaestheyt aenbracht, en dat heeft veele van een aertbevingh doen spreecken: de kerck van den Dom tot het choor toe lagh met pylaren en al ten half achten al onder de voet als een puynhoop, sonder dat de Domtoorn eenigsints beschadigt is’ schrijft de Oprechte Haerlemse Saterdaegse Courant van 2 augustus 1674.
Tornado & middenschip domtoren stort in
De tornado die op die beruchte avond het middenschip van de domtoren verwoestte, zorgde ervoor dat de domtoren door een plein van de kerk werd gescheiden. Een groot deel van het puin zou wegens geldgebrek nog anderhalve eeuw blijven liggen. In 1826 werd het puin van het schip eindelijk geruimd. Homoseksuelen maakten van de ruïnes van het ingestorte deel van de kerk in de tussentijd hun ontmoetingsplek. Rond 1730 werd dit algemeen bekend onder de bevolking en dat leidde tot de Utrechtse homoseksuelenaffaire.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Sodomietenvervolgingen
Nadat de huisbewaarder van de Dom een klacht had ingediend, stelden de overheden een onderzoek in naar sodomie rond de toren. Ze arresteerden een aantal mannen, waaronder Zacharias Wilsma. Wilsma legde onder zware druk een bekentenis af waaruit bleek dat er veel meer ontmoetingsplaatsen in de Republiek waren. Hij gaf uit vrees voor zijn leven 140 namen van homoseksuele mannen vrij. Er volgde een golf van sodomietenvervolgingen.
'Hij komt achter de Dom vandaan'
In Utrecht werden 18 verdachten ter dood veroordeeld en gewurgd. Mensen in belangrijke posities, die getipt waren, vluchtten de stad uit. De affaire sloeg ook over naar onder andere Den Haag en Groningen. In totaal werden 289 mannen vervolgd, 70 daarvan zijn ter dood gebracht. De uitdrukking "Hij komt achter de Dom vandaan" is in de Nederlandse taal nog steeds een aanduiding voor een homoseksueel persoon. Net als de benaming "Utrechtenaar". In 1999 kwam er op het Domplein een homomonument om deze gebeurtenis te gedenken.
Bronnen:
Noordam, D.J. (1995) Riskante relaties: vijf eeuwen homoseksualiteit in Nederland 1233-1733. (Hilversum, Verloren)
Struick, J.E.A.L. (1982) De Utrechtse Domtoren. (Utrecht/Antwerpen, Het Spectrum.)
