Duitse rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart
De bunker van de Duitse rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart in Wassenaar moet een Rijksmonument worden. Dat vindt althans de Stichting Atlantikwall Scheveningen, die wijst op het historische belang van het bouwwerk. Seyss-Inquart was tijdens de Tweede Wereldoorlog de hoogste vertegenwoordiger van het Duitse nazi-regime in het bezette Nederland.
Arthur Seyss-Inquart werd geboren op 22 juli 1892 in het dorpje Stonarov in het hedendaagse Tsjechië. Op zeventienjarige leeftijd verhuisde hij naar Wenen, waar hij begon aan een universitaire studie Rechten. Na de uitbraak van de Eerste Wereldoorlog schreef Seyss-Inquart zich in voor het Oostenrijkse leger en werd hij uitgezonden naar Rusland, Roemenië in Italië. In 1917 keerde hij gewond terug naar Oostenrijk, waar hij nog datzelfde jaar met succes zijn staatsexamen rechten aflegde.
Oostenrijk
In 1921 begon Seyss-Inquart zijn eigen praktijk en groeide al snel uit tot een succesvol advocaat. Tevens raakte hij betrokken bij de politiek en gaf hij blijk van sympathie met het fascisme, maar hij koos ervoor om zich niet aan te sluiten bij de opkomende Oostenrijkse Nationaalsocialistische Partij. Toch werd Seyss-Inquart, mede dankzij politieke druk van Hitler, in februari 1938 benoemd tot minister van Binnenlandse Zaken. Op 11 maart trad de Oostenrijkse kanselier Kurt von Schnussnig vervolgens af, waarna Seyss-Inquart werd aangewezen als zijn opvolger. Twee dagen later was de Oostenrijkse Anschluss met Duitsland een feit.
Rijkscommissaris van Nederland
Na de capitulatie van Nederland op 14 mei 1940 werd Seyss-Inquart benoemd tot Rijkscommissaris van Nederland. Qua status was deze benoeming een degradatie ten opzichte van zijn positie in Oostenrijk, vermoedelijk omdat Seyss-Inquart de fanatieke jodenhaat van veel nazi´s niet deelde. Aanvankelijk probeerde hij de Nederlandse bevolking voor het nationaalsocialisme te winnen en organiseerde hij verscheidene Duits-Nederlandse vriendschapsinitiatieven. Deze hadden echter weinig succes en onder de Nederlanders kreeg hij, vanwege zijn manke been, al snel de bijnaam ´Zes-en-een-kwart´.
Harder optreden
Seyys-Inquart in Den Haag, 1943
Na de Februaristaking van 1941 begon hij dan ook steeds harder op te treden tegen het Nederlandse verzet. Uiteindelijk gaf Seyss-Inquart persoonlijk toestemming voor de executie van minstens 800 verzetslieden. Tevens namen in deze periode onder druk van de SS de maatregelen tegen de joden, waar Seyss-Inquart zich aanvankelijk nog tegen verzet had, steeds verder toe. Zo werd er in Amsterdam een joods getto opgezet en ontstond er in het Drentse Westerbork een doorvoerkamp. Zelfs toen de Duitse bezetting van Nederland in 1945 ten einde liep, weigerde Seyss-Inquart het land te verlaten.
Arrestatie en executie
Op 30 april 1945 werd hij uiteindelijk gevangen genomen door de Amerikaanse generaal Walter Bedell Smith, maar nog weigerde Seyss-Inquart zich over te geven. Een geïrriteerde Smith zij hierop “Jij wordt hoe dan ook doodgeschoten”. Seyss-Inquart reageerde laconiek met de uitspraak “Dat laat me koud”, waarop Smith hem toebeet “Dat zal het zeker doen!”. Uiteindelijk werd Seyss-Inquart tijdens de processen van Neurenberg ter dood veroordeeld wegens misdaden tegen de menselijkheid. Op 16 oktober 1946 werd hij, samen met 21 andere nazi-kopstukken, geëxecuteerd.
Bunker
Gedurende zijn verblijf in Nederland woonde Arthur Seyss-Inquart op het landgoed Clingendael in Wassenaar. Zijn woonhuis daar was door de Duitse bezetter voorzien van een speciale bunker als bescherming tegen Geallieerde bombardementen. Na de Tweede Wereldoorlog werd deze locatie onder andere nog gebruikt als communicatiebasis van de Koninklijke Landmacht en als eventuele uitwijkbasis voor de Nederlandse regering in geval van crisissituaties tijdens de Koude Oorlog. Vanwege het historische belang van de bunker wil onder andere de Stichting Atlantikwall Museum Scheveningen nu dat het bouwwerk de status van Rijksmonument krijgt.
