Economische voorgeschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden
Koningin Beatrix verwees vandaag in haar troonrede naar het begin van het Koninkrijk der Nederlanden, volgend jaar tweehonderd jaar geleden. De koningin noemde die tijd een turbulente periode, waarin, net als nu, het herstel van de handel en welvaart van belang was en er veerkracht van de samenleving werd gevraagd. Het Nederlandse koninkrijk ontstond in 1813 na een periode van Franse bezetting van achttien jaar.
Met de Franse invasie en de stichting van de Bataafse Republiek kwam er in 1795 na ruim tweehonderd jaar een einde aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Nederland zou tussen 1795 en 1810 door het leven gaan als een vazalstaat van Frankrijk en tussen 1810 en 1813 zelfs deel uitmaken van het Franse Keizerrijk. De Franse bezetting had een grote invloed op de Nederlandse economie, die in 1813 zwaar gehavend naar voren kwam uit de Napoleontische periode.
Einde van de Verenigde Oost-Indische Compagnie
De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) was in de gouden 17e eeuw het toonbeeld van Nederlandse macht en welvaart overzee. In de 18e eeuw kreeg de VOC het echter moeilijk; Nederland kon de concurrentie met Groot-Brittannië en Frankrijk niet meer aan en ging een kleinere rol spelen op wereldschaal. Terwijl de desastreus verlopen Vierde Engelse Oorlog (1780-1784) en jaren van slecht beleid en corruptie al een grote negatieve invloed hadden op de compagnie, kwam het werkelijke einde van de VOC tijdens de Franse Tijd. Door de oorlogen van het Revolutionaire Frankrijk nam de overzeese handel nog verder af, waardoor de VOC in 1798 failliet ging.
Verlies van overzeese gebieden
Na de stichting van de Bataafse Republiek werd Nederland een bondgenoot van Frankrijk. Voor Frankrijks grote tegenstrever Groot-Brittannië vormde dit de uitgelezen mogelijkheid om Nederlandse overzeese gebieden te bezetten. Nederland raakte de Kaapkolonie in Zuid-Afrika, Ceylon (het huidige Sri Lanka), Guiana en Suriname kwijt aan de Britten. Groot-Brittannië gaf Suriname in 1815 wel terug aan Nederland, maar de andere gebieden vielen definitief in Britse handen.
Continentaal stelsel
Verder stelde Napoleon in 1806 het continentaal stelsel in, dat tot 1814 van kracht bleef. Dit stelsel was een embargo op Britse producten in gebieden die onder Frans gezag vielen. Frankrijk hoopte zo dat de Britten minder geld binnen zouden krijgen om hun leger en vloot te onderhouden. Als reactie op dit stelsel verboden de Britten, de grote zeemacht van die tijd, alle handel tussen de Franse gebieden en de rest van de wereld. Dit had desastreuze gevolgen voor Nederland, dat voor zijn inkomsten grotendeels afhankelijk was van de overzeese handel. Ondanks dat er op grote schaal gesmokkeld werd, bleef de Nederlandse economie na de Napoleontische periode zwaar beschadigd over.
Na de val van Napoleon in 1813 werd Nederland een koninkrijk dat langzaam weer groeide, tot het wederom één van de welvarendste landen ter wereld werd. Koningin Beatrix doelde met haar toespraak in deze tijden van economische crisis op de groei die Nederland na de Franse Tijd weer meemaakte en de veerkracht en eensgezindheid die nu ook nodig is om uit de crisis te komen.
