Een duik in de geschiedenis van het duiken

In de Oosterschelde is in augustus 2016 voor het eerst sinds 1953, toen de krab in Belgische wateren gesignaleerd werd, een wolkrab gevonden. De wolkrab, die ook wel een wandelende spons genoemd wordt, leeft normaal alleen rond de Middellandse Zee en West-Afrika. Een duiker zag het krabbetje bij de Zeelandbrug en zette hem na zijn vondst weer terug in het water Het is niet de eerste keer dat er een bijzondere vondst gedaan wordt door een duiker. De onderwaterwereld is voor veel mensen nog een mysterie en alleen toegankelijk voor duikers. De duiksport kent een lange geschiedenis, al zolang als de mens zwemt wordt er gezocht naar manieren om onder water te kunnen ademen. Duik mee in de geschiedenis van het duiken.

Duiken in de Oudheid

Aristoteles beschreef al in de 4e eeuw v.Chr. de voorloper van de duikerklok, hier konden mensen in een ruimte onderwater blijven zonder duikuitrusting. Deze eerste vorm van duiken werd vaak uitgevoerd met een torenklok waarin zich een luchtbel vormde als deze in het water zakte, een nadeel was dat de lucht niet ververst kon worden en al snel onbruikbaar werd. Duiken werd in de Oudheid vooral gedaan in oorlogen en om schatten uit gezonken schepen boven water te halen. Zo is er een verhaal bekend dat Alexander de Grote zich tijdens het Beleg van Tyrus (332 v.Chr.) enige tijd schuil hielt in het water met een tonnetje over zijn hoofd als duikhelm.

Het principe van de duikerklok

De helmduiker van Leonardo Da Vinci

Na de Oudheid ebde de interesse in het duiken even weg om tijdens de Renaissance weer terug te keren. De Italiaanse uitvinder Leonardo da Vinci zette ook enkele ideeën voor duikhulpmiddelen op papier. Hij ontwierp een leren duikhelm die verbonden was met een ademslang, deze ademslang bleef op het wateroppervlakte drijven met behulp van een kurk waardoor de duiker zou kunnen blijven ademen. Echter, werd het ontwerp van de helmduiker nooit toegepast in de praktijk. Da Vinci was bang dat ‘ongure types’ duiken zouden misbruiken door schepen te laten zinken en vervolgens leeg te roven. In deze zelfde periode werd de techniek van de duikerklok verbeterd, er werd een methode toegevoegd waardoor de lucht ververst kon worden. Deze nieuwe duikerklok werd veelvuldig gebruikt bij de berging van de kanonnen van het onfortuinlijk gezonken schip de Wasa in Stockholm.

Het ontwerp van Leonardo da Vinci

Ontwikkeling van de SCUBA

Pas in de 19e eeuw begon het duikpak zich te ontwikkelen wat ergens lijkt op de duikpakken die we vandaag de dag kennen. De industriële revolutie zorgde voor veel nieuwe materialen die nieuwe mogelijkheden gaven voor het ademen onder water. Door de gebroeders Deane werd een duikpak ontwikkeld met een helm, dit pak werk verbeterd door ingenieur August Siebe in 1837. Een groot nadeel van het duikpak van Siebe was dat dit afhankelijk was van een luchtpomp op het land. Het ontwikkelde standaardpak door Siebe, met de iconische grote duikhelm, zorgde wel voor een doorbraak. Met dit pak kon de duiker namelijk tamelijk makkelijk aangekleed worden en voor onbepaalde tijd onder water blijven. Door de hele 19e eeuw heen werd er gewerkt aan de ontwikkeling van het SCUBA apparaat. Met de SCUBA kan een duiker zelfstandig ademen onder water, zonder verbonden te zijn aan het vasteland. SCUBA is een acroniem wat staat voor Self Containing Under Water Apparatus.

Het duikpak van August Siebe

Duiken onder gevaarlijke omstandigheden

In 1915 vond Sir Robert Davis de voorloper uit van de duikfles, dit was een fles zuurstof die onderwater geopend kon worden om te ademen. In de jaren ‘30 werd de duikfles verbeterd, onder meer door samengeperste lucht te gebruiken, zo kregen duikers veel meer vrijheid en tijd onder water. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden duikers bij meerdere operaties ingezet. De Italiaanse marine gebruikte duikers vanuit miniduikboten om bommen te plaatsen onder Britse schepen. Later gebruikten ook de Britten deze techniek om het Duitse slagschip Tirpitz te laten zinken. Het duiken bleef nog lange tijd een gevaarlijke bezigheid waar decompressieziektes en verdrinking op de loer lagen. Vanaf de jaren ’70 werd er veel verbeterd aan het duikersmateriaal waardoor duiken ook voor veel mensen een hobby en watersport werd. Onder andere duikcomputers maakten de communicatie voor duikers makkelijker. Voor veel waterliefhebbers is de onderwaterwereld nu toegankelijk geworden, deze pioniers stuiten vaak op scheepswrakken en schatten die al eeuwen op de zeebodem verborgen liggen.