Een geïnterneerde postduif in het nieuwe Lees het NA magazine

Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt volop gebruik gemaakt van postduiven. Niet alleen voor de strategische vaak geheime communicatie over ontwikkelingen aan het front, maar ook voor het maken van luchtfoto’s. Het is dan ook niet verwonderlijk dat postduiven soms als oorlogstuig gezien worden. En als dergelijk oorlogstuig in het neutrale Nederland opduikt, is iedereen meteen in de hoogste staat van paraatheid. Lees het NA magazine 8/2013 dat op 27 november verschijnt vertelt een opmerkelijk verhaal.

Onbekende duif

De Dordrechtenaar Johannes van den Beest kijkt raar op als hij op 28 oktober 1916 in het duivenhok achter zijn huis een hem onbekende duif aantreft. En het gaat hier om een bijzonder exemplaar. De duif heeft aan zijn ene poot ‘een wit metalen ringetje, terwyl aan de andere poot een berichthulsje’ zit. In dat hulsje blijkt een Engels codebericht te zitten.

Government pigeon service

Het gaat om een briefje van de Engelse Government pigeon service. In de tekst staat dat het bericht bij het dichtstbijzijnde telegraafkantoor afgeleverd moet worden. (‘This message must be delivered to the nearest Postal Telegraph Office.’)

Van den Beest volgt de aanwijzing op het briefje en wendt zich met dit telegram direct tot het plaatselijke telegraafkantoor. De directeur aldaar vertrouwt de zaak niet en stelt de Commissaris van Politie op de hoogte. Daarbij moet hem overigens wel van het hart dat hij het telegram niet in behandeling heeft kunnen nemen ‘omdat de seinkosten niet betaald waren’.

Wat te doen met de postduif?

De Dordtse politiecommissaris stelt vast dat het hier kennelijk om een bericht gaat dat afkomstig is van een Brits watervliegtuig. Dat gaat zijn competentie te boven. Hier moet de Procureur-generaal, fungerend als hoofd van Politie te ’s-Gravenhage van weten. ‘Het zal my aangenaam zyn te mogen vernemen, hoe met de duif, die Van den Beest voorlopig in bewaring zal houden, gehandeld moet worden’.

Het hoofd van de Haagse politie weet op zijn beurt ook niet goed wat hij met deze duif aan moet. Bovendien raakt dit aan een zaak van staatsbelang. Nederland is immers neutraal in de Eerste Wereldoorlog, terwijl Engeland tot de strijdende partijen behoort.
Op 30 oktober stuurt het Hoofd van Politie te ’s-Gravenhage daarom een bericht aan de minister van Justitie. mr. B. Ort. Hij verzoekt de minister hem te laten weten ‘of in dezen byzondere Regeeringsvoorschriften zijn in acht te nemen’.

Gevoelig vanwege neutraliteit

Ook de minister van Justitie beschouwt de Engelse postduif als een gevoelige kwestie, waarin hij niet zelfstandig een besluit wil of kan nemen. Binnen het kabinet-Cort van der Linden dient nader overleg plaats te vinden.
Ort stuurt de correspondentie daarom door naar zijn ambtgenoot van Buitenlandse Zaken, Jonkheer dr. John Loudon. Op zijn beurt bespreekt deze de postduif met de minister van Oorlog, N. Bosboom.

‘Britsche postduif behoort te worden geïnterneerd’

Op 2 januari 1917 komt het verlossende antwoord van de minister Loudon. Hij en zijn collega-bewindsman van Oorlog zijn unaniem in hun oordeel ‘dat de hier te lande neergestreken Britsche postduif behoort te worden geïnterneerd’. Verder deelt Loudon nog namens de minister van Oorlog mee dat ‘de duif zal worden overgedragen aan ’s Rijks postduiven dienst ten einde de bewaring en verzorging van den vogel over te nemen’. De Nederlandse neutraliteit blijft behouden!

Lees het NA magazine 8/2013

Dit nieuwsitem is een bewerking van een artikel in het nieuwe nummer van het Lees het NA magazine. Lees het NA magazine 8/2013 is vanaf 27 november 2013 te koop in de boekhandel. Het Lees het NA magazine is een uitgave van Het Genootschap voor het Nationaal Archief.