Eerste Jip en Janneke verhaal in Het Parool

Op 13 september 1953 werd in dagblad Het Parool het eerste Jip en Janneke verhaal gepubliceerd. Tot 1957 zou de strip dagelijks blijven verschijnen, maar daarna verdwenen Jip en Janneke niet. Ze werden deel van de Nederlandse cultuur. Schrijfster Annie M.G. Schmidt en tekenares Fiep Westendorp maakten Jip en Janneke tot een internationaal succes.

Begin en eind Jip en Janneke

Annie M.G. Schmidt ging na de Tweede Wereldoorlog werken voor Het Parool, waar ze tekenares Fiep Westendorp leerde kennen. Samen bedachten ze twee alledaagse kleuters die elke dag een nieuw avontuur beleven. Ze gaven hen de naam Jip en Janneke en Annie M.G. Schmidt schreef vanaf september 1953 korte verhaaltjes over de figuren, die werden geplaatst in Het Parool. Hoewel de verhaaltjes primair draaiden om het duo, spelen andere figuren vaak een belangrijke (bij)rol. Vooral de moeder van Jip komt vaak voor, maar ook hond Takkie en poes Siepie komen vaak voorbij. 

Populairste kinderboek

De verhaaltjes in het Parool werden een succes en al snel verscheen ook het eerste boek waarin de verhaaltjes gebundeld werden. Die vonden gretig aftrek en in totaal verschenen er acht boeken, die ook internationaal goed verkochten. De verhalen van Jip en Janneke werden vertaald in veel verschillende talen. Duits, Engels, Russisch, Duits, Spaans en Indonesisch, om er maar een paar te noemen.

Een belangrijke factor voor het succes is de herkenbaarheid van de verhalen. In de korte verhaaltjes ontdekken Jip en Janneke de wereld van de volwassenen, maar wel altijd vanuit hun eigen fantasie en dat levert maar al te vaak bijzondere situaties op, die niet alleen voor kinderen bekend zijn, maar ook voor ouders. 

Helemaal vrij waren van controverse waren de verhaaltjes niet. In de eerste Engelse versies werden de tekeningen van Fiep Westendorp aangepast. De egaal zwarte silhouetten van Jip en Janneke en alle andere figuren, zorgden ervoor dat de tekeningetjes makkelijk in de kranten gedrukt konden worden. Maar in de eerste Engelse uitgaves in boekvorm werden ze aangepast, naar verluidt omdat de zwarte silhouetjes in de ogen van de Engelse uitgever juist discriminatie in de hand zouden werken. In 2008 bracht de Nederlandse uitgever van Jip en Janneke zelf een Engelse vertaling op de markt met de originele tekeningen.   

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het bleef niet bij alleen boeken in veel vertalingen. Nadat in 1957 het laatste verhaal in het Parool was verschenen en in 1960 de laatste bundel werd samengesteld, kwamen er naast vertalingen en herdrukken ook veel andere spullen met Jip en Janneke op de markt. Een van de eerste Jip-en-Jannekeproducten waren gordijnen, die al in 1959 verkocht werden, maar dat werd later veel meer. Pyjama’s, lunchtrommels, tandenborstels en luchtbedden, je kan het zo gek niet bedenken of het is er. 

Jip-en-Janneketaal

Naar aanleiding van het taalgebruik in de kinderverhalen ontstond er een nieuwe term: Jip-en-Janneketaal. De term staat voor makkelijk en duidelijk taalgebruik en is bedacht door Peter Zuydgeest. Hij was eind jaren tachtig voorlichter van de gemeente Voorburg en gebruikte de term in zijn cursus Begrijpelijk Schrijven voor ambtenaren . Later kreeg de term meer bekendheid doordat andere bekende personen het gingen gebruiken. Nu is de term onderdeel van de Nederlandse taal. Er bestaat echter ook een meer negatieve interpretatie van de term. Door té simpele taal te gebruiken, zouden mensen door Jip-en-Janneketaal hun publiek juist benaderen als kleine kinderen. 

Gedateerd?

De verhalen van Jip en Janneke zijn nog altijd populair. Op 10 oktober 1992 werd een beeld ter ere van Jip en Janneke onthuld door Fiep Westendorp en Annie M.G. Schmidt en in 2009 werd Jip en Janneke verkozen tot het populairste kinderboek. De herkenbaarheid en puurheid van de verhalen zorgen ervoor dat ouders de verhalen blijven doorgeven aan hun kinderen. Toch zijn er zo nu en dan stemmen die zeggen dat de verhalen inmiddels ietwat gedateerd zijn. De belevingswereld van kleuters is in zeventig jaar behoorlijk veranderd en dat is soms twe zien in de verhalen. Zo worden er voorwerpen gebruikt die niet meer bestaan, zoals schrijfmachines, of komen er mensen met een beroep dat al lang niet meer bestaat, voorbij. De laatste jaren wordt er ook vaak opgemerkt dat er wat gedateerde stereotypes in de verhalen voorkomen. Hoewel Janneke regelmatig Jip alle kanten op commandeert, is ze wel vaak de voorzichtige van de twee, terwijl Jip vol typische jongensachtige bravoure de meest dwaze streken uithaalt. Veel ouders lossen dat echter simpel op, door op sommige momenten even de namen te verwisselen, waardoor Jip de thee inschenkt en Janneke vast zit in een boom.