Evolutietheorie van Charles Darwin
Charles Darwin (1809-1882) zette in On the origin of Species (1859) zijn evolutietheorie uiteen. Volgens die theorie veranderen soorten continue, omdat alleen de soorten die zich het best aanpassen aan de omgeving het overleven.
Darwin studeerde medicijnen en theologie aan de universiteit van Edinburgh en Cambridge. Tijdens zijn studies volgde hij liever colleges natuurhistorie en hij werd op dit gebied dan ook een uitmuntende autodidact. Na zijn beroemde reis met de Beagle (1831-1836), waarbij hij onderzoek deed naar natuur, planten en dieren, ontwikkelde Darwin zijn eerste ideeën over een evolutietheorie.
Buffon en Lamarck
Darwin was echter niet de eerste die in deze tijd met theorieën over de evolutie kwam. De Franse geleerden Buffon en Lamarck hadden allebei al boeken geschreven waarin ze de herkomst van dieren en mensen probeerden te verklaren. Deze werken waren vooral speculatief en konden door geleerden makkelijk terzijde worden geschoven. Daarom besloot Darwin in 1840 te wachten met zijn publicatie. Hij wilde eerst meer empirisch onderzoek doen om zijn theorie goed te kunnen onderbouwen.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
On the Origin of Species
Het boek verscheen uiteindelijkin 1859 onder de titel On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. Darwin vond het eigenlijk nog te vroeg voor publicatie, maar hij voelde zich genoodzaakt om het boek toch uit te geven omdat een andere bioloog, Wallace, een vergelijkbare theorie had ontwikkeld.
Evolutieleer
Wat nieuw was aan Darwin’s evolutieleer ten opzichte van de eerdere publicaties, was zijn verklaring dat dieren en mensen goed in hun omgeving passen doordat ze in de loop der eeuwen een harde strijd hadden geleverd voor hun bestaansrecht. Ook werd de uniciteit van de mens ten opzichte van dieren van tafel geveegd. Het sociale gedrag en de intelligentie van mensen waren volgens Darwin niet meer dan de eigenschappen die er toe hadden geleid dat de mens de strijd om het bestaan had overleefd.
Vinken en natuurlijke selectie
Zijn reis met de Beagle bleek van grote invloed te zijn geweest op Darwins’s leer. Zo stelde hij dat dieren zich aanpassen aan de omstandigheden in de natuur. Kleine genetische afwijkingen die het ene dier een evolutionaire voorsprong verschaften op andere, minder goed aangepaste soortgenoten, gaven het meer kans om te overleven en zich voort te planten. Hierbij haalde Darwin het voorbeeld van de vinken op de Galapagos-eilandenaan. Darwin had ontdekt dat de vinken in verschillende gebieden van de eilanden, allemaal licht van elkaar verschilden. De dieren hadden zich aangepast aan het klimaat en de omstandigheden op hun deel van het eiland.
Kritiek op de evolutietheorie
Deze opvattingen pasten volstrekt niet in het heersende wereldbeeld van een harmonieuze wereld en natuur, gecreëerd door God. Toch werd de theorie, na een eerste periode van hevige kritiek, vrij snel algemeen aanvaard in de wetenschap en daarbuiten. Dit is te verklaren door de tijdsgeest eind 19e eeuw. Het was een tijd van culturele en technologische dynamiek en ontwikkeling, waardoor nieuwe ideeën sneller geaccepteerd werden.
