Gedrag: Hoe verlegden de nozems de grenzen?

In het begin van de jaren vijftig is de wil van de ouders de wet. Hier komt verzet tegen door jongeren, die gezellige dingen willen ondernemen zoals naar de bioscoop gaan, rondhangen met vrienden en naar rock-'n-rollmuziek luisteren. Hoe verlegden nozems de grenzen van de maatschappij?

Nozems en hippies
De nozems ontstonden in 1955. Voor die tijd werden jongeren streng opgevoed en was de wil van de ouders de wet. Terwijl Nederland na de Tweede Wereldoorlog opkrabbelde ontstonden grote groepen jongeren die hun eigen geld hadden door de stijgende welvaart. De jeugd kocht brommers, kleding en soms zelfs drugs. Jongeren verveelden zich echter en dat leidde tot vandalisme en vechtpartijen met andere jongeren in de stad.

Nozems wilden vrijheid!
Jongeren hadden genoeg van de kleinburgerlijkheid. Zij wilden niet langer onderdeel zijn van een voorgeschreven jeugdbeweging, de kerk of de politieke partij van hun ouders. De jeugd wilde vrijheid en was op zoek naar alle mogelijkheden die opkomende consumptiemaatschappij bood. Eind jaren vijftig verdween langzaam de arbeidersklasse en werd de groep in de middenklasse groter doordat steeds meer jeugd geschoold was. Er ontstonden verschillen tussen groepen. Verschillen tussen jongeren werden geuit in kleding en in de muziek maar ook in vechtpartijen. Rebelse jongeren, die nozems werden genoemd, daagden openlijk het gezag uit en ontpopten zich tot het symbool van de naoorlogse omslag van de maatschappij.

Cultuur uit de VS
De cultuur van de hangjeugd kwam over uit de Verenigde Staten en werd door de opkomst van de televisie sneller verspreid dan ooit tevoren.  Films als Rebel without a cause (1955) met acteur James Dean en The Wild One (1953) met Marlon Brando werden ook in Nederland gezien. Nummers van Bill Haley zoals Rock around the clock en Crazy Man Crazy  kregen ook bekendheid in ons land. De Amerikaanse films en muziek beïnvloedden de Nederlandse jongeren. De films en muziek straalden opstandigheid uit die jongeren overnamen. Nozems kwamen niet alleen in opkomst in Nederland, maar ook in Engeland (Teddy-boys), Duitsland (Halbstarken) en Frankrijk (Blousons Noirs). De groepen hadden dezelfde kenmerken: ze kleedden zich opvallend en vielen voorbijgangers lastig. Veel Nederlands wilden niet geassocieerd worden met dit soort ‘tuig’.

Nozems in Zandvoort
In een nieuwsvideo gemaakt door de AVRO is te zien hoe een journalist mensen bevraagt over nozems die de orde verstoren in Zandvoort. Een man vertelt over hoe nozems de voetbal afpakken van zijn zoon en dat ze glaswerk kapot maken. In een tegenreactie zegt een van de jongeren dat ze niets anders te doen hebben."We vervelen ons. Anders moet je thuis een boek gaan lezen, heb ik ook geen zin in."

Jongeren vormen geen probleem
Aanvankelijk wordt gedacht dat de 'losgeslagen' jongeren het probleem vormen, maar de studie De jeugd in het geding van D.E. Krantz en E.V.W. Vercruijsse uit 1959  wijst op de bekrompen ouderen. De grenzen die de ouders trokken waren te nauw en de studie gaf het advies om de grenzen voor jongeren te versoepelen. Sommige gedragingen van de jongeren moesten volgens Krant en Vercruijsse als aanvaardbaar worden beschouwd. Eerder werd er ook al over de nozems geschreven om hen een podium te geven, maar vaak waren deze verhalen negatief.  Jan Vrijman van Vrij Nederland schreef in 1955 drie reportages over de nozems. Door Vrijman werd het begrip nozem bekend. Nozems vond men blijkbaar wel interessant, want de jongeren werden vaak genoemd in de media.

Genieten van het leven
''Wat doen jullie zoal in jullie vrije tijd?", klinkt een deftige vrouwenstem in een filmpje. Een mannenstem, vermoedelijk van een nozem die 'schijt' heeft aan alles, reageert kalm: "Op het strand zitten, een beetje niks doen, aan brommers sleutelen. Een rustig leven en eens een feestje hier en daar. Gezellig." Vervolgens is te zien hoe een aantal mannen stoer op hun brommer door de drukke straten rijden, een typisch beeld voor nozems uit de jaren zestig die de grenzen van de maatschappij hebben verlegd.