Gereformeerden scheiden zich af van de Hervormde Kerk

Op 13 oktober 1834 ontstond er een splitsing in de Protestantse kerk. Onder leiding van de Groningse predikant Hendrik de Cock scheidden de gereformeerden zich af van de Hervormde kerk. Deze afscheiding heeft veel invloed gehad op het protestants-christelijke volksdeel van de moderne Nederlandse samenleving en was de start van een reeks afscheidingen binnen de protestantse kerk tijdens de 19e eeuw.

Predikant Hendrik de Cock

Hendrik de Cock werd in 1829 predikant in het Groningse dorp Ulrum in de gemeente De Marne. Tot  dat moment verschilden zijn opvattingen nog niet zo veel van die van de liberaal-protestantse visie van andere predikanten uit de omgeving. Deze visie hield in dat men geloofde in de mogelijkheid van de mens om zelf invloed te hebben op zijn lot en zaligheid. In Ulrum was de heersende opvatting echter dat de mens onmachtig was en van nature neigde naar het kwaad. De Cock kreeg kritiek van de inwoners van Ulrum op zijn prediking, het miste diepgang.

De Cock wordt afgezet

Na deze kritiek ging de Cock zich verdiepen in de geschriften. Volgens hem werd de Bijbelse leer lang niet altijd nageleefd in kerken en hij ging over naar de othodox-calvinistische visie. Hiermee steeg zijn populariteit in de omgeving, maar er ontstond ook onrust. Hij leverde openlijk kritiek op zijn collega’s en de provinciale Hervormde kerkvergadering  en in mei 1834  werd hij afgezet.

De Afscheiding in 1834

De Cock bleef echter bijeenkomsten organiseren. Tijdens een bijeenkomst op 12 oktober 1834 riep De Cock de kerkenraad bijeen en werd besloten over te gaan tot een afscheiding van de Hervormde kerk. De volgende dag, 13 oktober 1834, werd de ‘Acte van Afscheiding of Wederkering’ getekend door 49 leden van de kerkenraad. Daarnaast wilden veel gezinnen uit de omgevingen zich bij de Gereformeerde gemeente voegen.

De jaren na de Afscheiding

Er ontstond veel onrust in Ulrum en omgeving. De Cock werd gevangen gezet in Groningen in de hoop dat het de gemoederen tot rust zou brengen, maar zonder succes. De Afscheiding van Ulrum was het startschot geweest voor gemeentes in het hele land om zich af te scheidden van de Hervormde Kerk.