Geschiedenis van asbest in de bouw

"In de tijd dat deze huizen gebouwd werden was toepassing van deze asbestsoort heel gewoon."

In een aantal gesloopte panden in Utrecht is asbest aangetroffen. Er zijn naar schatting enkele miljoenen kilo’s asbest aanwezig in Nederlandse gebouwen. Asbest werd lange tijd gebruikt als bouwmateriaal, omdat de stof zowel sterk als flexibel is. Hoewel men in de jaren ’30 al wist van de gevaren van asbest, werd het gebruik van de stof pas in 1993 verboden in Nederland.

Asbest (Grieks voor ‘onverwoestbaar’) is een verzamelnaam voor in de natuur voorkomende silicaten, die uit microscopisch kleine vezels bestaan. Deze vezels zijn zowel sterk als rekbaar, wat asbest geschikt maakt als bouwmateriaal. Bovendien heeft asbest een grote weerstand tegen hitte, zuur en chemicaliën. In de middeleeuwen zag men al het nut in van asbest. Er bestaat een verhaal dat Karel de Grote een tafelkleed gemaakt van asbest bezat. Om indruk te maken op een aantal gasten, wierp hij het tafelkleed in het haardvuur, waarna het sterke materiaal intact bleef.

In de 19e eeuw begon men asbest in Europa op grotere schaal te gebruiken. Dit gebeurde aanvankelijk vooral in de scheepsbouw, maar naarmate Europa industrialiseerde kwam de massaproductie van asbest op gang en werd het materiaal ook voor de huizenbouw ingezet. De stof was goedkoop en relatief eenvoudig te produceren, terwijl het tegelijkertijd zeer geschikt leek voor allerlei doeleinden. Ook in Nederland werd het materiaal veel gebruikt om huizen te isoleren en als brandwerend materiaal.

Al in de jaren ’30 waren bouwvakkers zich ervan bewust dat asbest schadelijke gevolgen kon hebben. Het bleek dat asbest stoflongen (asbestose) en verschillende vormen van kanker als gevolg kon hebben. De microscopisch kleine vezeltjes drongen bij bouwvakkers in de longen, wat tot een pijnlijke dood leidde. Dit openbaarde zich pas na een lange tijd en asbest bleef in gebruik. Vooral bij de wederopbouw, na de Tweede Wereldoorlog, werd asbest veel ingezet. Ook in de jaren ’70 en ’80 werd asbest intensief gebruikt als bouwmateriaal.

Uiteindelijk besloten bouwbedrijven in te gaan op klachten over de schadelijkheid van asbest. Aan het einde van de jaren ’80 nam het gebruik van asbest drastisch af en op 1 juli 1993 werd het verboden om asbest te bewerken, te verwerken of in opslag te houden. Voor veel bouwvakkers was het echter te laat. Naar schatting zullen de komende 25 jaar nog 26.000 Nederlanders sterven aan asbestgerelateerde ziekten.

In Utrecht is asbest aangetroffen nadat een aantal panden in de wijk Kanaleneiland werden gesloopt.