Geschiedenis van de hamburger

‘Dit is echt vlees, hetzelfde als wat in de supermarkt ligt’. Dat zegt een hoogleraar van de Universiteit van Maastricht die op 5 augustus 2013 in Londen een gekweekte hamburger presenteert. De oorsprong van de hamburger gaat terug tot het Mongoolse Rijk van de 13e eeuw, maar volgens veel Amerikanen begint de echte geschiedenis van de lekkernij in hun land.

Het idee van het platgeslagen stuk vlees is naar alle waarschijnlijkheid afkomstig van de Mongolen. Die stopten namelijk een stuk rundvlees tussen hun zadel en het paard, waardoor het vlees mals genoeg werd om rauw te kunnen eten. De Mongolen brachten tijdens hun Russische veroveringen het vleesgerecht mee, waardoor in Rusland de steak tartaar, de Russen noemden de Mongolen Tartaren, ontstond.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Hamburg, naamgever van het beroemde lapje vlees

Vanuit Rusland waaide de steak tartaar rond 1600 over naar West-Europa. Hamburg was als belangrijke havenstad aan de Baltische Zee één van de eerste plaatsen waar het platte en rauw gegeten rundvlees populair werd. De bevolking van Hamburg besloot het vlees licht te bakken en deze manier van bereiding kwam buiten Hamburg bekend te staan als de steak ‘Hamburg stijl’, later werd deze naam versimpeld tot hamburger.

De Hamburger komt naar de Verenigde Staten

Volgens de meeste Amerikanen begon de geschiedenis van de hamburger pas echt toen Duitse immigranten het gerecht meenamen naar de VS. Het New Yorkse Delmonico’s zette in 1830 als eerste de hamburger steak op de kaart, maar de variant met broodje kwam pas rond 1900 in opmars. Er zijn verschillende claims over wie de eerste was met de hamburger zoals hij nu wereldwijd verkocht wordt.

Wie verkocht de eerste hamburger?

Louis’ Lunch uit New Haven claimt in 1900 de eerste hamburger te hebben verkocht toen een klant met haast zijn hamburger steak onderweg wilde eten. De kok pakte twee boterhammen om het vlees tussen te stoppen en creëerde zo naar eigen zeggen de hamburger. Het verhaal komt sterk overeen met dat van de hotdog. Uit Ohio en Wisconsin komen claims van restaurants dat zij al in 1885 hamburgers verkochten. De echte oorsprong blijft waarschijnlijk onbekend, maar het is algemeen geaccepteerd dat de hamburger vanaf 1921 zijn opmars pas echt inzette. In Kansas zorgde fastfoodrestaurant White Castle toen voor een imagoverbetering door de hygiënische bereiding van het broodje te benadrukken. Voorheen was de hamburger namelijk vooral afkomstig van straatverkopers en goedkope arbeidersrestaurants.

Nieuwe hamburgers

Inmiddels is de hamburger een wereldwijd succes. Maar wie denkt dat daardoor de hamburger een uitontwikkelde maaltijd is, komt van een koude kermis thuis. Juist door de populariteit van de hamburger zijn er regelmatig koks die een nieuwe variant op de hamburger bedenken. Vaak zijn dat varianten met andere broodjes, of andere toppings die op het broodje worden gelegd. In 2021 was het een Nederlandse kok die de duurste hamburger ter wereld bedacht. Naar verluidt zat er kaviaar en champagne in de hamburger. Maar het kan ook anders. In 2013 ontwikkelde een Maastrichtse professor een hamburger van gekweekt vlees, waar geen dier voor geslacht hoefde te worden.