Geschiedenis van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

Sinds 1824 redden vrijwilligers van de KNRM zeelieden die voor de Nederlandse kust in nood raken. In 2015 redde de KNRM de 100.000 opvarende. 

'Vissers van de zijde'

Tot en met november 1824 kwam het regelmatig voor dat gestrande zeilschepen voor de Nederlandse kust werden geplunderd door kustbewoners. Deze plunderaars waren meestal de zogeheten ‘vissers van de zijde’, die vaak zo arm waren dat dominees op zondag bereid waren de andere kant op te kijken als zij hun netten uitwierpen. Gelukkig waren schipbreukelingen niet altijd reddeloos verloren. Vaak kwam er provisorische hulp van minder kwaadwillende kustbewoners, die daarmee hun eigen leven in de waagschaal legden. Dat ging regelmatig mis. Toen in 1824 tijdens een reddingsactie na een schipbreuk bij Huisduinen voor de zoveelste keer ook ‘redders’ om het leven kwamen, werd besloten maatregelen te nemen om in de toekomst zo’n noodlottige afloop te voorkomen.

Twee reddingsmaatschappijen

Naar voorbeeld van de in maart 1824 opgerichte Engelse National Lifeboat Institution werd op 11 november van datzelfde jaar in Amsterdam de Noord- en Zuid-Hollandsche Redding Maatschappij (NZHRM) opgericht. Rotterdam introduceerde negen dagen later zijn eigen Zuid-Hollandsche Maatschappij tot Redding van Schipbreukelingen (ZHMRS). Beide maatschappijen moesten het hebben van ingezameld geld en zaten daardoor vrijwel meteen krap bij kas. Toch weigerden ze de subsidie die door koning Willem I werd aangeboden te accepteren, omdat dat zou betekenen dat ze moesten fuseren.

Wegens het tweehonderdjarig jubileum van de KNRM vertelt Sara Keizer in Geschiedenis Magazine 7 van 2024 meer over de geschiedenis van deze kustwachters. Ze gaat uitgebreid in op de oprichting van de organisatie en hoe ze zijn uitgegroeid tot wat ze nu zijn. 

Kustbewoners in een heldenrol

Vanwege het krappe budget was het onmogelijk vaste bemanning in dienst te hebben. De maatschappijen verschaften roeiboten, een boothuis en enige mate van toezicht door een lokale commissie, maar verder moesten de kustbewoners het zelf uitzoeken. Niemand zat echter te springen om vrijwillig het levensgevaarlijke werk te verrichten. En er was nog een bijkomend nadeel: degenen die kozen voor een heldenrol liepen simpelweg het strandjutten mis en kwamen er dus nog extra bekaaid vanaf ook. Later kon dankzij particuliere contributies alsnog een beloning worden ingevoerd: minimaal twee gulden per redding. Dit bedrag kon oplopen tot 10 gulden, maar dan moest de redding wel ’s nachts bij zwaar noodweer zijn uitgevoerd én moest de gehele bemanning zijn gered.

Een vereniging van levensbelang

De eerste motorreddingsboten werden vanaf 1907 in gebruik genomen. In 1949 kregen beide maatschappijen van koningin Juliana een koninklijk predicaat toegekend en uiteindelijk volgde pas in 1991 de ‘logische’ fusie, met de oprichting van de huidige KNRM. Het KNRM speelt sinds de oprichting een onmisbare rol in de waarborging van de veiligheid aan de Nederlandse kusten.