Geschiedenis van de vrijmarkt op Koningsdag

Op 27 april is het weer zo ver: koningsdag! Op deze dag worden verschillende feesten gehouden, de grachten in grote steden liggen vol met boten vol feestvierders en er worden vrijmarkten georganiseerd door heel het land. Vrijmarkten maken een groot deel uit van deze dag. Jong en oud, allen vaak gehuld in oranje kleding, doen mee. Hoe is deze markt ontstaan?

Huwelijk Claus en Beatrix

Op 10 maart 1966 trouwde Prinses Beatrix met de Duitser Claus. Met de Tweede Wereldoorlog nog vers in het geheugen, werd dit huwelijk door veel mensen niet goed ontvangen. Veel mensen konden het niet waarderen dat nou juist de troonopvolgster het aanlegde met een Duitser. Dit leverde veel rellen op tijdens de trouwerij in Amsterdam, maar ook op de daaropvolgende Koninginnedag. De Koninginnedagen in de jaren erna waren tevens het toneel van relletjes en protesten. Van een volksfeest was weinig sprake. Daar kwam in 1971 verandering in.

Ontstaan van de vrijmarkt

De gemeente van Amsterdam kwam namelijk in 1971 met een oplossing. In de afgelopen jaren was er een nieuwe traditie ontstaan in Amsterdam: veel mensen verkochten hun oude spullen in de straten verspreid over Amsterdam. De gemeente besloot deze traditie naar het centrum van Amsterdam te verplaatsen en daarnaast een popconcert op de Dam te organiseren. Dit zou gedaan zijn om Koninginnedag te doen opleven en daarnaast de relschoppers hun ruimte te ontnemen. Zoals we tot op heden kunnen merken, was deze vrijmarkt een groot succes. Ook in andere steden binnen Nederland werd deze nieuwe traditie overgenomen en zelfs kleine dorpjes deden mee.

“Geef me een zoen, meid”

In 1988 bezocht koningin Beatrix spontaan de vrijmarkt in Amsterdam, de burgemeester van Amsterdam zou haar naar de stad gelokt hebben door haar uit te nodigen voor de informele festiviteiten. Tijdens het bezoek kreeg een Amsterdamse man de kans de koningin twee zoenen op de wangen te geven. Volgens de media zou de man “Geef me een zoen, meid” gezegd hebben. Nog nooit eerder leken de verhoudingen tussen Amsterdam en het Koningshuis zo goed te zijn. Het zou later de verzoening tussen de monarchie en de hoofdstad genoemd worden.

Ontstaan van Koninginnenacht

In de jaren negentig trokken steeds meer mensen de avond voor Koninginnedag al naar het centrum. Ze wilden verzekerd zijn van een plekje voor de vrijmarkt. Hieruit blijkt opnieuw hoe populair de vrijmarkt inmiddels was geworden. De samenkomst op de avond ervoor, die eerst bedoeld was om een plaats te bemachtigen op de vrijmarkt, ontwikkelde zich in Den Haag langzaam aan tot een soort pre-party voor adolescenten. Later werd dit verspreid over andere steden in het land.

Meer weten over de tradities rondom Koningsdag? In ons dossier over Koningsdag lees je alles over dit feest.