Geschiedenis van het patentenstelsel

Uitvindingen en uitvinders worden beschermd door patenten. De strijd rondom de zeggenschap op die patenten kan soms hoog oplopen, zoals te zien was in de strijd tussen Apple en Samsung. Het gebruik van patenten is echter niets nieuws, de eerste patentwetten gaan terug naar het Italië van de Renaissance en zelfs de oude Grieken kenden al iets wat op patenten leek.

Manieren om het intellectuele eigendom te beschermen bestaan al millennia. Rond 600 voor Christus werden er voor het eerst patenten uitgegeven op culinair gebied, om de makers van populaire gerechten te beschermen. Deze proto-patenten kenden een looptijd van één jaar. In de middeleeuwen was Jan van Utynam degene die in 1449 het eerste patent ontving van de Engelse koning. Hij kreeg van Hendrik VI voor twintig jaar een monopolie op het maken van glas in lood.

Venetië

De eerste echt vastgelegde patentwetten werden in 1474 in Venetië uitgevaardigd. Uitvinders konden hun uitvindingen laten vastleggen bij de Republiek, waar zij dan voor tien jaar bescherming tegen namakers kregen. Door de emigratie van Venetianen naar andere delen van Europa verspreidde dit systeem zich langzaam. Vanaf 1589 werden er regelmatig patenten uitgegeven in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en ontstonden ook de eerste trademarks.

Problemen met patenten in Engeland

In de 17e eeuwse monarchieën van Frankrijk en Groot-Brittannië werden patenten vooral gezien als een manier om extra belastingen binnen te halen en kwamen de rechten van de patenthouders pas op de tweede plaats. Dit systeem liep uiteindelijk behoorlijk uit de hand, waarbij door het Engelse koningshuis zelfs patenten werden uitgegeven op alledaagse goederen als zout. Als gevolg hiervan begon de koning strenge restricties op uitgave van patenten in te stellen, waarna de publieke opinie zich tegen hem keerde.

Koning Jacobus I (1603-1625) werd hierdoor uiteindelijk gedwongen om alle eerder toegekende patenten in te trekken en met een schone lei te beginnen. Patenten waren vanaf die tijd alleen maar bedoeld voor echt nieuwe uitvindingen. In het Statute of Monopolies van 1624 werd de macht van de koning op het gebied van patenten zodanig beperkt dat hij alleen nog maar patenten kon uitgeven aan nieuwe uitvindingen, die maar een bepaald aantal jaar geldig waren.

Nieuwe patentontwikkelingen

Met de ontwikkeling van nieuwe patentsystemen in de net onafhankelijk geworden Verenigde Staten (1776) en het Frankrijk van na de Franse Revolutie (1789) raakte het systeem in een stroomversnelling. Uitvinders konden vanaf die tijd de aanvraag van patenten schriftelijk indienen en na het betalen van een, in die tijd relatief hoge, som geld en een onderzoek van de uitvinding werd het patent toegekend.

Apple en Samsung

Dit systeem heeft zich, met verschillende hervormingen in de 19e en 20ste eeuw, uiteindelijk ontwikkeld tot de uitgebreide patentenwetgevingen die we tegenwoordig kennen. De omvang van de huidige patentenwetten is ook de reden dat Apple en Samsung elkaar zo fel bevechten in de rechtszaal. Aangezien er alleen al tienduizenden patenten in een apparaat als een telefoon zitten is de kans groot dat de één een patent van de ander, al dan niet onwetend, overtreedt.