Geschiedenis van het Rijksmuseum van Oudheden

Archeologen van de Universiteit Leiden hebben in Oegstgeest een bijzondere zilveren schaal uit de zevende eeuw gevonden. Het object is bijzonder, omdat de meeste schalen uit die tijd van brons zijn. De schaal wordt ondergebracht bij de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. De geschiedenis van het museum gaat terug tot in de negentiende eeuw.

Universiteit Leiden

De instelling die we nu kennen als het Rijksmuseum van Oudheden was ooit onderdeel van de Universiteit Leiden. Met een schenking van de universiteit in 1744 kende het ‘museum’ een collectie van honderdvijftig voorwerpen. In die tijd waren dat nog Griekse en Romeinse beelden.

Koning Willem I

In de regeerperiode van koning Willem I ontstond er in Europa voor het eerst een ‘historisch besef’. Men ging zich steeds meer interesseren voor het verleden en besefte dat het belangrijk was om kunst- en cultuurschatten te bewaren en toegankelijk te maken voor een groot publiek. Daarom werden er, onder andere door Willem I, overal musea gesticht. In het Rijksmuseum van Oudheden werden collecties van voorwerpen van ‘vergeten culturen’ bijeen gebracht.

Het gebouw aan het Rapenburg

Het museum is tegenwoordig gevestigd aan een chique gracht in Leiden, het Rapenburg. Het museum begon echter in een klein pandje aan de Leidse Houtstraat in 1821. De Rijksuniversiteit Leiden (zoals de oude benaming van de universiteit luidt) had een groot patriciërshuis gekocht aan het Rapenburg, met een aantal kleine pandjes die om de hoek aan de Houtstraat lagen. In één van deze panden had de universiteit haar natuurhistorische verzameling onder gebracht. Vanaf 1971 waren de bestuurlijke banden met de universiteit verbroken.  

De eerste directeur van het museum, Casper Reuvens, regelde dat zijn museum ook een plek kreeg in het complex, waardoor in 1821 de eerste presentatie van het museum kon worden getoond in de Houtstraat. Het Rijksmuseum van Oudheden is tussendoor nog verhuisd naar de Breestraat, maar kwam wegens ruimtegebrek al snel weer terug naar het Rapenburg.

Eén van de meest bijzondere objecten in het museum is de Egyptische tempel in de entreehal. De tempel komt uit het dorpje Taffeh en was een geschenk van de Egyptische overheid. In de jaren zeventig moest hiervoor de grote binnenplaats van het museum worden overdekt. Deze nieuwe centrale hal was de ideale behuizing voor de tempel, die steen voor steen uit elkaar was gehaald en weer opnieuw was opgebouwd in het museum.     

Casper Reuvens

Casper Reuvens, die vanaf 1818 directeur was, gaf een belangrijke impuls aan het museum. Hij was in zijn tijd een wetenschappelijke pionier, die ervoor zorgde dat er steeds meer opgravingen konden worden gedaan in Nederland. Door deze toename van professionele opgravingen, groeide de collectie met vondsten uit eigen bodem. De bijzondere zilveren schaal die in Oegstgeest is gevonden, is hier een mooi voorbeeld van. De schaal zal een permanente plek in het museum krijgen.