Geschiedenis van het vrouwelijke schoonheidsideaal

Voor veel vroegere schoonheidsidealen geldt vandaag de dag het compleet tegenovergestelde. Waar men vroeger alles deed om een bleke huid te behouden, liggen veel mensen vandaag de dag uren onder (kunstmatig) zonlicht te bruinen. De kleine borsten, die gedurende de middeleeuwen en de renaissance zo in trek waren, worden tegenwoordig veelvuldig kunstmatig vergroot. De Rubensvrouw heeft ook pech. In vroeger tijden betekende een mollig lichaam dat je een welvarend bestaan leidde, vandaag vindt men dat de Rubensvrouw zich moet leren beheersen aan tafel. Het hedendaagse schoonheidsideaal voor vrouwen is dun, met vrouwelijke vormen en een gebruinde teint. Hoe zag dit ideaal er eerder precies uit?

De zeven schoonheden

Hoewel de schoonheidsidealen in de loop der jaren sterk veranderen, zijn er zeven idealen die al eeuwenlang bekend staan: de zeven schoonheden. Wie deze schoonheden precies bedacht heeft is niet duidelijk. Overigens zijn er verschillende lijsten in omloop die zeven schoonheden beschrijven. De volgende negen komen steeds in deze lijsten terug:

Donker haar met lichte ogen

Licht haar met donkere ogen

Een moedervlekje boven de lip, ook wel schoonheidsvlekje genoemd

Lange, gekrulde wimpers

Amandelvormige ogen

Sproetjes

Kuiltjes in de wangen

Kuiltje in de kin

Spleetje tussen de tanden

Dat iedere cultuur een eigen schoonheidsideaal heeft, en de zeven schoonheden dus zeker niet universeel zijn, blijkt uit het veelbesproken kunstproject van Esther Honig. Zij liet in meer dan vijfentwintig verschillende landen een foto van zichzelf bewerken met Photoshop. De vormgevers moesten haar foto aanpassen aan het schoonheidsideaal van het specifieke land. Het resultaat kun je hier bekijken.

Wie mooi wil zijn…

Wie denkt dat men tegenwoordig ver gaat om aan het schoonheidsideaal te voldoen, kent de geschiedenis niet. Een zeer goed voorbeeld van een schoonheidspraktijk die we vandaag de dag als bizar afschilderen, is het inzwachtelen van de voeten om de zogenaamde lotusvoetjes te creëren, zoals men dat in China deed. Tijdens de Tang-dynastie (618 – 907) ontstond dit gebruik in keizerlijke kringen. Later breidde het gebruik zich uit over het hele rijk. Pas begin vorige eeuw werd het inzwachtelen van de voeten verboden, maar het werd nog jarenlang illegaal uitgevoerd. In een eerder artikel van isgeschiedens.nl is meer te lezen over lotusvoetjes. Ook voor andere schoonheidsidealen, die vandaag de dag niet meer gelden, gingen mensen erg ver. Een goed voorbeeld is de moeite die werd gedaan om een bleke huid te creëren. Dit ideaal ontstond in de middeleeuwen en duurde vele eeuwen voort. Een bleke huid liet zien dat je niet in de zon hoefde te werken en dus welvarend was. Volgens sommigen is de uitdrukking ‘blauw bloed’ ook aan het bleekheidsideaal verbonden; bij bleke, en dus welvarende, mensen waren vaak de blauwe aderen goed te zien. Om zo bleek mogelijk te lijken smeerden vrouwen soms uiterst giftige smeersels op hun gezicht, zoals loodwit. Het gevolg was dat ze op den duur het loodje legden wegens loodvergiftiging. Er waren gelukkig ook andere methoden om een blekere huidskleur te creëren; bloed aftappen door bloedzuigers op het gelaat te plaatsen werd ook toegepast om de gewenste teint te bereiken.

Schoonheid en kleding

Door de eeuwen heen hebben vrouwen veel kledingstukken gedragen die hun figuur beter deden vormen naar het schoonheidsideaal. In vroeger tijden waren deze kledingstukken vaak alles behalve comfortabel. De korsetten die vrouwen droegen in de 19e tijd waren regelrechte martelwerktuigen. Organen werden verdrukt en vrouwen vielen regelmatig flauw omdat ze niet genoeg adem konden krijgen in het strak dichtgeregen harnas. Ook tegenwoordig wordt er nog veel kleding gedragen die het figuur ‘corrigeert’, denk aan push-up-bh’s en corrigerend ondergoed, zoals je kunt vinden op deze site

Schoonheidssymbolen

In alle tijdperken worden er vrouwen aangewezen die volgens velen het toonbeeld zijn van het geldende schoonheidsideaal. Cleopatra werd in haar tijd beschreven als één van de mooiste vrouwen die ooit had bestaan. Enkele jaren geleden werden er echter munten met afbeeldingen van de Egyptische heerseres gevonden. Op deze munten is de veelgeprezen schoonheid van de koningin niet direct af te lezen. Op de afbeelding heeft Cleopatra een plat voorhoofd, dunne lippen, een uitstekende kin en een grote haakneus. De vraag is of er in Cleopatra’s tijd andere schoonheidsidealen heersten, of dat ze gewoon slecht is afgebeeld. Iemand waar we de werkelijke schoonheid beter van kunnen beoordelen is Marilyn Monroe. In de jaren vijftig werd haar voluptueuze, vrouwelijke voorkomen erg bewonderd. Ook vandaag wordt haar schoonheid nog veel geprezen, hoewel het hedendaagse ideaal een stuk slankere lichamen prefereert.