Grote Stroopoverstroming van Boston in 1919

Op woensdag 15 januari 1919 vormde het Amerikaanse Boston het toneel van een wel heel opmerkelijke tragedie. Van het één op het andere moment werden de nietsvermoedende inwoners van die stad namelijk overvallen door een 5 meter hoge golf van stroop die met een razende snelheid alles op zijn pad vernietigde. De ‘Boston Molasses Disaster’ kostte uiteindelijk maar liefst 21 mensen het leven en resulteerde in nog eens 150 gewonden.

Molasse of melasse is een donkerbruin en stroopachtig goedje dat ontstaat als bijproduct bij de raffinage van suikerriet en suikerbieten tot pure suiker. Deze vloeistof bestaat zelf ook nog voor 50 procent uit suiker, maar vanwege de overige vervuilende bestanddelen werd het spul eeuwenlang beschouwd als afval en simpelweg weggegooid. In de 19e eeuw resulteerde de ontwikkeling van betere destillatietechnieken er echter in dat men ook de molasse nog kon gebruiken, bijvoorbeeld als zoetmaker of bij de productie van (industriële) alcohol.

Gevaarlijke situatie

Het was om die laatste reden dat de ‘United States Industrial Alcohol Company’ (USIA) in 1917 een grote strooptank kocht in de Amerikaanse stad Boston. De opslagtank was op dat moment echter al enkele decennia oud en verkeerde dan ook in uiterst slechte staat. Zo was er aan de onderkant van de constructie al sprake van enige metaalmoeheid en werden er bovendien meerdere kleine lekken geconstateerd. In plaats van reparaties uit te laten voeren besloot de USIA echter simpelweg de hele opslagtank bruin te verven, zodat de lekkende molasse niet op zou vallen. Lokale bewoners maakten hier handig gebruik van door regelmatig hun eigen stroop af te tappen, maar ze waren zich er tevens van bewust dat op een dag vreselijk mis zou kunnen gaan.

Boston Molasses Disaster

Deze dag kwam uiteindelijk op 15 januari 1919, toen het 4.4 graden Celcius was in Boston. Deze middagtemperatuur lag aanzienlijk hoger dan de vrieskou van de weken daarvoor, met als gevolg dat het fermentatieproces van de molasse in een stroomversnelling terecht kwam en de druk op de zwakke tank onhoudbaar werd. Volgens ooggetuigen klapte het 15 meter hoge geheel uiteindelijk rond half 1 ’s middags uit elkaar, wat resulteerde in een lawaai dat later omschreven zou worden als ‘het afvuren van een machinegeweer’. Binnen enkele minuten stroomden de straten van Boston vervolgens vol met meer dan 8.7 miljoen liter molasse. Op sommige plaatsen bereikte deze vloedgolf een hoogte van meer dan 4.5 meter en een snelheid van ruim 50 kilometer per uur.

Verwoesting

Door het barsten van de UISA opslagtank veranderde de binnenstad van Boston plotsklaps in een ravage. De voortstuwende kracht van de stroom van stroop bleek zo sterk dat hele gebouwen van hun fundering werden getrokken. In de haven van Boston belandde een volledige vrachtwagen in het water en ook de verhoogde rails van de stad raakte ernstig beschadigd, met als gevolg dat één treinwagon ontspoorde en dreigde naar beneden te vallen. Toen de vloedgolf eenmaal was uitgeraasd was de hele binnenstad bedolven onder een 60 tot 90 centimeter dikke laag stroop.

De Boston Globe beschreef de situatie als volgt:

“Een dikke laag molasse bedekte de straten en kolkte en bubbelde rond de wrakstukken. Hier en daar worstelde een vorm – of het ging om een mens of een dier was niet vast te stellen. Alleen een opschudding, een sparteling in de plakkerige zooi, gaf aan dat het hier ging om een levend wezen. Paarden kwamen aan hun einde als vliegen op een plakkerige vliegenstrip. Des te meer zij zich verzetten, des te dieper zij verstrikt raakten. Mensen – mannen en vrouwen – worstelden op soortgelijke wijze.”

Nasleep

Het kostte uiteindelijk meer dan 2 weken en 87.000 manuren om de plakkerige zooi in de binnenstad van Boston weer op te ruimen. Toen dat eenmaal was gebeurd bleek dat de stad 21 doden en 150 gewonden had te betreuren als gevolg van de vloedgolf. De USIA probeerde de schuld voor de ramp eerst af te schuiven door te beweren dat anarchisten de opslagtank hadden opgeblazen, maar bij de latere rechtszaak kwam de waarheid al snel aan het licht. Uiteindelijk betaalde het bedrijf ruim 600.000 dollar aan schadevergoeding, een bedrag wat vandaag de dag neer zou komen op ruim 7.9 miljoen euro.

De Grote Stroopoverstroming van Boston in 1919 behoort overigens nog niet volledig tot de geschiedenis, want volgens de lokale inwoners kan men op hete zomerdagen nog steeds de zoete geur van molasse ruiken in de straten van de stad.