Het akkoord van Linggadjati

Op 15 november 1946 wordt het akkoord van Linggadjati gesloten. De Nederlandse regering en de Republik Indonesia kwamen een akkoord overeen dat een eerste stap naar Indonesisch zelfbestuur moest worden. 

Indonesië na de Tweede Wereldoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog was in Nederlands-Indië een machtsvacuüm ontstaan. De Japanners die het gebied bezet hadden, waren gecapituleerd, maar er was niemand die de macht over kon nemen. Soekarno riep de Republik Indonesia uit, maar die kon geen rust en orde handhaven. Nederland kon dat zo kort na de Tweede Wereldoorlog ook nog niet. Daardoor kregen allerlei gewapende groepen vrij spel en er begon een chaotische periode van geweld, de Bersiapperiode. Om het machtsvacuüm op te vullen kwam er een interim-bestuur onder leiding van de Engelse admiraal Lord Mountbatten. Het kostte de Britten heel veel moeite om de onrust die door het machtsvacuüm ontstaan was te beteugelen. Britse troepen moesten heuse veldslagen leveren met Indonesische revolutionaire jongeren waarbij veel doden vielen. De geallieerden hadden echter geen plannen voor Indonesië.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Noodzaak tot onderhandelingen

In de loop van 1946 kwamen de Nederlanders aan op hun oude kolonie om het stokje van de Britten over te nemen. Met verse troepen uit Nederland lukte het om meer grip op de situatie te krijgen. Dat ging echter wel met geweld gepaard. Maar ook de Indonesische Republiek had een leger onder de wapenen gekregen. Daarmee bezette het grote delen van Sumatra en Java. Het was duidelijk dat er onderhandelingen moesten komen en die kwamen ook. Dankzij Britse bemiddeling kwamen de partijen bij elkaar in Linggadjati. Nederland werd gerepresenteerd door Gouverneur Generaal Van Mook, namens de Indonesische Republiek werd premier Sjahir afgevaardigd.

Het akkoord van Linggadjati

De onderhandelaars kwamen een akkoord overeen. De Republiek mocht de bezette gebieden behouden. Die zouden samen met de gebieden die de Nederlanders nog in handen hadden opgaan in de Verenigde Staten van Indonesie. Dat land zou samen met Nederland, Suriname en de Antillen de Nederlands-Indonesische Unie gaan vormen. Een Nederlandse variant op het Britse Gemenebest, met aan het hoofd koningin Juliana.

Het akkoord wordt een dubbelakkoord

Het akkoord werd echter maar matig ontvangen in beide landen. In Nederland ging men al snel over tot aanpassingen. Er ontstonden twee documenten, beide dikker dan het originele verdrag, die “aankledingen” werden genoemd. Die aankledingen werden echter niet door de Indonesische Republiek geaccepteerd. Terwijl Nederland het verdrag inclusief aankledingen ratificeerde, hield de Indonesische Republiek vast aan het eerste document. Er was nu sprake van een dubbelakkoord.

Het akkoord wordt weer verbroken

Het dubbelakkoord was uiteraard niet te handhaven. Al snel vlogen de beschuldigingen over schendingen van het akkoord over en weer. In de Nederlandse politiek groeide de roep om militair ingrijpen. Dat gebeurde ook uiteindelijk met de eerste politionele actie in 1947. De Unie kwam er op papier nog wel, maar heeft door alle politieke tegenstellingen nooit als zodanig kunnen functioneren.