Het Beleg van Breda: Spanjaarden namen wraak
Themamaand Tachtigjarige Oorlog – In 1590 raakte Spanje het veroverde Breda kwijt en in 1622 verloor het land de stad Bergen op Zoom. De Spaanse bevelhebber Spinola zette een wraakactie op touw en de Spaanse troepen waren in 1624 opnieuw bij de stadspoorten van Breda te vinden. Hoe liep het Beleg van Breda af?
In de zestiende eeuw bestond de Nederlanden uit onafhankelijke provincies, de gewesten. Deze waren onderdeel van het Habsburgse Rijk, dat onder leiding stond van Koning Filips II (1527-1598). In de loop van de zestiende eeuw kwamen de Nederlanden in opstand tegen Filips II. Deze opstand staat bekend als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648).
Breda wordt belegerd
In 1581 werd Breda ingenomen door de Spaanse troepen, waarna de stad negen jaar in handen van de Spanjaarden bleef. Prins Maurits van Oranje (1567-1625), aanvoerder van de opstandelingen tegen de Spaanse koning, wilde het kasteel van Breda – en daarmee toegang tot de stad – terug veroveren. De turfschipper Adriaen van Bergen bedacht een list. Hij stelde prins Maurits voor om soldaten in een turfschip te verbergen om ze zo de stad binnen te smokkelen. ’S nachts konden de soldaten het kasteel innemen. Dit gebeurde in het voorjaar van 1590. Na de verrassingsaanval trok Maurits met zijn troepen de stad binnen.
Beleg van Breda
De Spaanse bevelhebber Ambrogio Spinola (1569-1630) besloot 35 jaar later, in 1625, om Breda te heroveren. Breda werd omringd door een uitgebreid stelsel van verdedigingswerken en besloot daarom de stad af te sluiten. De stad werd in 1624 omsingeld door de Spanjaarden in de hoop Breda te kunnen dwingen tot overgave. Prins Maurits, en na zijn overlijden in 1625 Frederik Hendrik (1584-1647), probeerden de bevoorrading van de Spanjaarden te verstoren en tegelijkertijd voedsel naar Breda te vervoeren, maar hun pogingen waren weinig effectief. De uitgebreide verdedigingsnetwerken van het Spaanse leger bemoeilijkten de bevoorrading van de Bredase burgers. Na een beleg van elf maanden moest de stad zich op 5 juni 1625 overgeven, omdat de inwoners van Breda aan ernstige honger leden en als gevolg daarvan steeds vaker met ziektes kampten.
Overgave van Breda
Frederik Hendrik liet Breda weten dat zij zich mochten overgeven. De gouverneur van de stad, Justinus van Nassau, onderhandelde over de capitulatie. Zijn verzoek om binnen Breda godsdienstvrijheid te behouden, werd niet ingewilligd. Daarna namen - binnen het toen veelal protestantse Breda - katholieken het over van de protestantse bestuurders. Katholieke geestelijken kregen de opdracht om een rekatholisering op gang te brengen. Breda zou tot 1637 in handen blijven van de Spanjaarden. De verovering van Breda gold tijdens de Tachtigjarige Oorlog als de laatste overwinning van de Spaanse troepen.
Overgave van Breda op het doek
In 1634 maakte de Spaanse schilder Diego Velázquez (1599-1660) voor het nieuwe paleis Buen Retiro in Madrid een schilderij van de overgave van Breda. Op het schilderij is links gouverneur Justinus te zien, die de sleutel van de stad overhandigt aan Spinola. Voor de omgeving baseerde Velázquez zich op tekeningen en kaartmateriaal, want zelf was hij nooit in de Nederlanden geweest. Het werk had een propagandistisch doel. Het schilderij toont niet alleen een overwinning van Spanje, maar ook de goedheid van de Spanjaarden. Spinola legde welwillend zijn hand op de schouder van Justinus als teken van vrede.
Leestip:
Facetten van de Tachtigjarige Oorlog – Twaalf artikelen over de periode 1559-1652
Auteur: S. Groenveld
ISBN: 9789087047269
Uitgeverij: Verloren
Prijs: €35,–
Bestel Facetten van de TAchtigjarige Oorlog
Afbeelding:
Diego Velázquez [Public domain], via Wikimedia Commons
