Het ei van Columbus was niet van Columbus

De meeste mensen weten dat Christoffel Columbus in 1492 dacht dat hij de vaarroute naar India ontdekt had. Hij noemde de inwoners van Amerika daarom Indianen. Minder bekend is wat Columbus met het spreekwoordelijke ei te maken heeft. Soms denken mensen wel eens dat het iets met de ontdekking van Amerika te maken moet hebben. Maar niets is minder waar. De uitdrukking heeft te maken met een echt ei. In het algemeen wordt het verhaal van ‘het ei van Columbus’ verteld als voorbeeld van vindingrijkheid en creativiteit. Er is zelfs een merknaam ‘Ei van Columbus’ dat verwijst naar ingewikkelde puzzels. Waar komt 'het ei van Columbus’ vandaan?

De anekdote van het ei van Columbus werd voor het eerst opgeschreven in 1565 door de Italiaanse historicus Girolamo Benzoni in zijn boek Historia del Nuevo Mundo (Geschiedenis van de Nieuwe Wereld). Het verhaal vertelt dat Columbus in 1493 werd uitgenodigd voor een feestmaal door de Spaanse kardinaal Mendoza en enkele Spaanse edelen. In de loop van de avond, vermoedelijk na het nuttigen van drank, waagden enkele lieden het de ontdekking van Columbus te ridiculiseren. Lag het niet voor de hand om te denken dat er achter de zee ook wel weer land zou moeten liggen? Columbus was op zijn ziel getrapt. Hij pakte een ei en vroeg aan de edellieden wie van hen in staat was het ei rechtop op tafel te zetten. Toen niemand hem een bevredigend antwoord gaf, tikte hij op de bekende wijze het ei en zette het recht op tafel. Hiermee had hij aangetoond dat schijnbaar makkelijke oplossingen vooral eenvoudig zijn nadat men het antwoord kent.

Columbus heeft nooit kunnen vermoeden dat zijn naam aan dit verhaal verbonden zou worden. Wat Benzoni en anderen niet vertellen is dat de truc met het ei al eerder gebruikt en beschreven was. De Noord-Italiaanse bouwkundige Filippo Brunelleschi (beroemd om de koepel die hij bouwde voor de Duomo in Florence) had deze truc al in 1421 gebruikt tijdens een prijsvraag om een prestigieus bouwproject binnen te halen. Tegen zijn plannen werd ingebracht dat ze te ingewikkeld waren en dat ze onuitvoerbaar zouden zijn. Tijdens een discussie hierover vroeg Filippo of het mogelijk was om een ei rechtop op tafel te zetten. En toen niemand een antwoord had, stelde hij dat diegene die het antwoord wist ook in staat moest zijn, zijn architectonische plannen uit te voeren. En zo geschiedde. Hij tikte het ei, zette het rechtop op tafel en kreeg de opdracht. Het lijkt er dus op dat het ei van Columbus eigenlijk het ei van Filippo Brunelleschi zou moeten heten.