Het Verraad van Benschop: een te vroeg gemaakte foto

Op 7 maart 2015 besteedde Andere Tijden aandacht aan het Verraad van Benschop. Vlak voor de bevrijding, in februari 1945, vond er een razzia plaats in het Utrechtse dorp. Zeven verzetsstrijders werden opgepakt en gefusilleerd.

De uitzending van Andere Tijden is gebaseerd op het boek ‘Het verraad van Benschop’ van Bram de Graaf, dat deze week zal verschijnen. De Graaf deed onderzoek naar de razzia en probeerde met behulp van ooggetuigenverslagen en interviews de dramatische gebeurtenis van 17 februari 1945 te reconstrueren.

De foto

Vlak na Dolle Dinsdag – 5 september 1944 – poseerde een groep verzetsstrijders met een groep onderduikers in Benschop voor een foto. De bevrijding zou nabij zijn, de Nederlandse bevolking verkeerde in euforische staat. De foto kwam veel te vroeg; enkele maanden later bleken de verzetsstrijders het slachtoffer van verraad en werden zij opgepakt door de Duitse bezetter.

De eerste jaren van de oorlog

De eerste jaren van de oorlog hadden de inwoners van Benschop weinig te maken met de bezetter. De Duitsers kwamen weinig in het dorp, waardoor de inwoners in eerste instantie vrij normaal door konden leven.

Hier kwam in 1943 verandering in, wanneer alle Nederlandse mannen werden opgeroepen om in Duitsland te gaan werken. Tientallen onderduikers uit verschillende delen van het land kwamen naar het dorp om onder te duiken.

Hongerwinter

De Hongerwinter zorgde voor een grote toestroom aan stedelingen in het Utrechtse dorp. De prijzen schoten omhoog en na verloop van tijd kregen ook de inwoners van Benschop en hun onderduikers last van de schaarste. Het verzet trad steeds harder op: zij stalen voedsel bij boeren die hun voedsel niet wilden delen.

De eerste razzia in Benschop: verraad van een dorpsgenoot

Op dinsdag 13 februari 1945 vond er een razzia plaats in Benschop. De Duitsers wisten waar ze moesten zijn; een dorpsgenoot van de inwoners van Benschop verraadde de verzetsstrijders. De Duitsers bezochten vier adressen, onder andere het huis van de burgemeester. Daar werd een onderduiker ontdekt. Twee Duitsers werden neergeschoten en overleden ter plekke en twee verzetsstrijders  - Theo Klever en Herman Struik - kwamen om het leven. De Duitsers arresteerden vele mannelijke bewoners uit het dorp.

Ook de foto van de verzetsstrijders en hun onderduikers werd door een Duitser gevonden. De bezetter kon met behulp van de foto precies zien of zij mensen gearresteerd hadden die in het verzet zaten of in het dorp ondergedoken waren.

17 februari 1945 – opnieuw een razzia

Na enkele dagen keerden de Duitsers terug met zeven verzetsstrijders die zij enkele dagen eerder hadden opgepakt. Op de boerderij van Theo Klever worden de zeven gefusilleerd.

De Duitsers keerden niet nogmaals terug, waardoor de meeste onderduikers dankzij het harde werk van de omgekomen verzetsstrijders en de inwoners van Benschop de oorlog wisten te overleven.

Bekijk de aflevering van Andere Tijden over het Verraad van Benschop hier.
Bestel het boek van Bram de Graaf hier.