Ierse migratie naar de Verenigde Staten (1841-1851)

Tijdens de jaren ’40 van de 19de eeuw vluchtten veel Ieren weg uit Ierland. Tussen 1840 en 1850 vertrokken naar schatting meer dan twee miljoen inwoners uit Ierland. De mensen die het land verlieten zouden niet meer terugkomen, maar een leven opbouwen in de Verenigde Staten. Wat  dreef de Ieren om hun heil ergens anders te gaan zoeken?

Barre omstandigheden in Ierland

De leefomstandigheden in Ierland rond het midden van de 19de eeuw waren bar en boos. De bevolking nam snel toe, maar dit was niet bepaald gunstig. Ongeveer driekwart van alle arbeiders zat zonder werk en door de stijging van beschikbare arbeidskrachten groeide dit percentage gestaag. Door de toenemende bevolkingsdruk was het bovendien lastig om een goede woning te vinden. Vaak werden grote gezinnen in kleine kamertjes bijeen gestopt, waardoor de kans op ziektes erg groot was. Onder barre omstandigheden moesten de Ieren zichzelf staande zien te houden.

Strenge regels voor katholieken

Naast dit alles moesten Ierse katholieken zich aan strenge regels houden. Het overgrote merendeel (tegen de 75%) van de Ierse bevolking was aan het begin van de 19de eeuw katholiek, maar zij werden niet als gelijkwaardige burgers behandeld. Ierland maakte vanaf het begin van de negentiende eeuw onderdeel uit van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland. De Anglicaanse kerk werd daarom ook geïntroduceerd in Ierland. De Engelse kerk en -overheid hadden speciale regels voor de katholieke Ieren ingesteld, de Penal Laws. Door deze regels mochten katholieken geen land bezitten, niet stemmen en geen rol vervullen in de politiek. Ook mochten ze geen onderwijs volgen en geen beroep leren. De katholieken hadden in deze samenleving weinig kans iets van hun leven te maken.

Afhankelijk van de aardappel

De arme Ierse bevolking was sinds ongeveer het jaar 1800 afhankelijk van de aardappel. De aardappel groeide goed en bevatte genoeg voedingsstoffen om in leven te blijven. Veel arme Ieren begonnen kleine boerderijtjes (cottages) op  het grondgebied van een landheer en betaalden hun huur in aardappels. Deze boerderijtjes waren vaak erg klein (0.4 tot 2 hectare) en de boeren konden amper in hun eigen levensonderhoud voorzien. De verkoop van hun producten bracht net genoeg op om het hoofd bovenwater te houden.

Aardappelhongersnood van 1845

De Ieren waren erg afhankelijk geworden van aardappels en dit werd pijnlijk zichtbaar tijdens de Ierse aardappelhongersnood van 1845. Een groot gedeelte van de oogst mislukte dat jaar door een aardappelziekte en tot 1849 zou geen enkele oogst slagen. Er werd in Ierland maar één aardappelsoort gebruikt: de Irish Lumper. Omdat de Ieren vrijwel overal dit type aardappel gebruikten kon de ziekte eenvoudig de oogst besmetten. De aardappel was het enige product dat de kleine cotters in leven had gehouden en toen deze wegviel werden de Ierse boeren door hun landheren in de steek gelaten of van hun land gestuurd. Het hielp niet dat de landheren ondertussen gewoon doorgingen met de internationale handel in boter, melk en graan, waardoor in het eigen land niets overbleef voor de bevolking.

De Ieren vertrekken; waar moeten ze heen?

Hongersnood, slechte leefomstandigheden en onderdrukking waren de oorzaken van de Ierse migratie. Velen gingen naar Engeland, om vervolgens door te reizen naar de Verenigde Staten wanneer ze genoeg geld hadden voor de overtocht. De Ieren hoopten aan de andere kant van de Atlantische Oceaan een nieuw leven te kunnen opbouwen en een frisse start te maken, maar de kans daarop was klein. De migranten waren ongeschoold en hadden geen vak geleerd. Ze hadden geen geld, geen kleren en hiernaast geen idee wat hen in het nieuwe land te wachten stond.

Kofferschip

De term kofferschip (coffin ship) duidt op het type schip dat werd gebruikt om de Ieren naar de Verenigde Staten te vervoeren. Op de schepen was weinig ruimte en was geen toegang tot voedsel en drinkwater. Vanwege de slechte hygiënische omstandigheden brak er ook geregeld een ernstige ziekte uit aan boord. Een bekend voorbeeld is de tyfusepidemie uit 1847, waarbij ook Canada werd besmet. Circa 30% van de passagiers overleefde de overtocht niet. Naar verluidt zwommen haaien achter de schepen aan, omdat er zoveel lijken overboord gegooid werden. Wanneer je als Ier aan boord klom van een kofferschip was dat niet uit luxe, maar omdat je ten einde raad was.

Gevolgen voor Ierland

De gevolgen voor Ierland waren desastreus. Het land verloor in deze periode 2 miljoen inwoners; 1 miljoen aan de gevolgen van ziekte of ondervoeding en 1 miljoen aan emigratie. Het land had voor de hongersnood  (1841) naar schatting 8,1 miljoen inwoners, tien jaar later waren nog 6,5 miljoen mensen over. De Ieren die achterbleven waren echter wakker geschud en het politieke en culturele landschap van het land zou in de jaren daarop enorm veranderen. De Ieren voelden zich niet langer gehoord door Groot-Brittannië en zouden zich nog geen eeuw later, in 1922, onafhankelijk verklaren. De grote Ierse migratie naar de Verenigde Staten is daarmee een crucial onderdeel van de Ierse geschiedenis.