Is Marco Polo in China geweest?

De Netflix-serie ‘Marco Polo’ die eind 2014 in première ging, liet de kijker door Polo’s ogen China en het hof van de Khan ontdekken. Onder historici bestaat er al eeuwenlang discussie over de vraag of Marco Polo daadwerkelijk naar het Verre Oosten reisde. Professor Hans Ulrich Vogler is ervan overtuigd, zo zet hij uiteen in zijn boek Marco Polo was in China.

Op 17-jarige leeftijd naar China

Marco Polo werd geboren omstreeks 1254 als de zoon van de Venetiaanse koopman Niccolò Polo. Naar eigen zeggen vertrok hij op 17-jarige leeftijd met zijn vader en oom op handelsreis naar China. Pas na een reis van 24 jaar en ruim 24.000 kilometer keerde het reisgezelschap terug vanuit het Verre Oosten. Marco Polo zou zijn vele avonturen, waaronder een bezoek aan het hof van Kublai Khan, later beschrijven in het boek De wonderen van de Oriënt.

Twijfels & avonturen bestempeld als fantasie

Al vlak na zijn terugkeer in Venetië bestempelden vele mensen de avonturen van Marco Polo als fantasie. Zelfs zijn priester verzocht hem op zijn sterfbed zijn sensationele anekdotes terug te trekken, maar hij weigerde dit en sprak “Ik heb nog niet de helft verteld van wat ik allemaal gezien heb”. Ondanks latere ontdekkingsreizigers die veel van de bevindingen van Marco Polo zouden bevestigen, werden zijn verhalen nooit echt serieus genomen. Zo waren er maar weinig cartografen die zijn informatie over het Verre Oosten opnamen in hun wereldkaarten.

Niet verder dan Istanbul?

In 1995 opperde historica Frances Wood zelfs de theorie dat Marco Polo nooit verder was gekomen dan Constantinopel, het huidige Istanbul. Volgens haar heeft hij de rest van zijn reis volledig uit zijn duim gezogen, waarbij hij een groot aantal details overnam uit de verhalen van andere reizigers. Wood baseert haar conclusie onder andere op het feit dat hij bepaalde details verwart en dat hij nergens melding maakt van de Grote Muur, thee, eetstokjes, het Chinese alfabet of vrouwen die hun voeten inbinden. Bovendien bestaat er geen enkel document dat de naam van Marco Polo vermeldt.

Geen bedrieger

Toch betekent dit niet dat Marco Polo een bedrieger was, aldus Vogler. Zo was het niet overal in China traditie voor vrouwen om hun voeten in te binden en heeft hij waarschijnlijk geen melding gemaakt van de Grote Muur omdat deze toen in verre staat van verval verkeerde, zo stelt de historicus. Daarnaast is het niet opmerkelijk dat het bezoek van Polo niet werd vastgelegd in de Chinese documenten, want dat gebeurde een eeuw later ook niet met het bezoek van de Pauselijke legaat. Maar naast het ontkrachten van de argumenten van Wood, wat eerdere historici ook al hebben getracht, denkt Vogler ook bewijs te hebben gevonden van het feit dat Polo wel degelijk in China was.

Gegronde bewijzen

“Polo wist waar hij het over had. Zijn beschrijvingen van de Chinese productie, economie en administratie zijn gedetailleerder dan dat van alle andere reizigers bij elkaar,” aldus de Duitse historicus. Zo rapporteerde de Venetiaan uitgebreid over het staatsmonopolie op goud, de straffen voor valsemunters en de precieze productiemethode en verspreiding van het Chinese papiergeld. “Deze economische informatie, die in tegenstelling tot de sensationele verhalen grotendeels genegeerd werd, bewijst dat Polo wel degelijk in het Verre Oosten is geweest”, zo stelt Vogler.

Marco Polo op Netfilx

De serie ‘Marco Polo’ is dus gebaseerd op een reis die écht heeft plaatsgevonden, als we Vogler mogen geloven. Toch kent deze serie natuurlijk de nodige historische missers. Zo heeft het dodelijke gevecht tussen Kublai en Ariq Boke dat breed wordt uitgemeten in een aflevering nooit plaatsgevonden. Daarnaast leefde Kublai niet in een paleis en was er nooit een concubine die (naar opdracht van de rivaliserende Song-dynastie) zijn vrouw moest vermoorden. Desalniettemin blijft het een spectaculaire serie , die wellicht wat meer interesse voor de historische Marco Polo oproept.