Isolationisme in Japan

De makers van de Japanse Hello Kitty en het Oostenrijkse Swarovski hebben de handen ineen geslagen en zijn begonnen aan een serie van de poes, versierd met diamanten, om geld in te zamelen voor de slachtoffers van de natuurramp van afgelopen lente. Van de 17e tot in de 19e eeuw was deze samenwerking niet denkbaar geweest, doordat Japan lange tijd een isolationistisch beleid voerde. Nederland vormde de enige uitzondering op die regel.

Van 1635 tot 1854 was Japan afgesloten van de buitenwereld. De officiële reden was dat men het christendom buiten de deur wilde houden. De echte verklaring ligt in de Oost-Aziatische vooroordelen tegen ongewenste handel en reizen van het westen. Het was een reactie op het imperialistische - en koloniale tijdperk van de westerse landen. Als al werd toegestaan dat er overzees gereisd en gehandeld werd, dan gebeurde dat onder strikt toezicht van de overheid.

Nederlanders in Japan

Al in 1543 bereikten de eerste Portugezen Japan. In 1598 werd ook een vloot uitgezonden van vijf Nederlandse schepen om via de straat Magellaan Indië te bereiken. Eén van de boten, de Liefde genaamd, bereikte Japan. In 1609 boden de koopmannen Nicolaas Puyck en Abraham van den Broek namens Prins Maurits een brief aan, aan de Shogun. In de brief stond het verzoek om de Japanse havens voor de Nederlanders open te stellen. Op de brief werd positief geantwoord en de Nederlanders kregen een handelspas waarmee ze handel konden drijven in alle havens in Japan. In het begin ging de handel niet voorspoedig, maar het tij keerde toen ze in 1624 een centraal gelegen handelspost op Formosa openden.

Portugezen uitgezet

Maar nadat de Shogun waarmee ze het verdrag hadden gesloten werd opgevolgd, kwamen de handelsposities van de Europeanen in gevaar. Met name voor de Portugezen begon dit een probleem te vormen. De nieuwe Japanse leider was beducht voor de opdringerigheid van de Europeanen en met name voor de Jezuïeten, die probeerden om de Japanners te bekeren. Bekeerde Japanners en de gebieden waar zij woonden vormden belangrijke verzetshaarden tegen de Shogun. Zodoende sprak de Shogun in 1612 een ban uit over de verspreiding van het Katholieke geloof. In 1639 werden de Portugezen het land uitgezet en vaardigde de Shogun een verbod uit op handel met de Portugezen. In 1640 probeerde een delegatie Portugezen hun zaak nog eens te bepleiten. De Shogun was echter meedogenloos en liet zestig man executeren. De Nederlanders steunden de Shogun in zijn strijd tegen de Japanse Christenen. Het droeg er waarschijnlijk aan bij dat Nederland als enige Europese natie in Japan mocht blijven.

Isolationisme

Ook voor de Japanners zelf had het ontstane isolationisme gevolgen. Japanners mochten het land niet verlaten, en slechts enkele Aziatische en Nederlandse kooplieden mochten handel drijven met Japan, in speciaal daarvoor aangewezen kleine gebieden, via het eiland Dejima. Het was een klein eilandje in de haven van Nagasaki in Japan. Dit eilandje was vanaf 1641 tot 1859 een Nederlandse handelspost, en het enige contact tussen de westerse wereld en het afgesloten Japan. 

Afbeeldingen:

• Afbeelding: Isaac Titsingh [Public domain], via Wikimedia Commons