Jean-Paul Sarte weigert de Nobelprijs
"De mens is ertoe veroordeeld om vrij te zijn". Met zijn existentialistische gedachtegoed was Jean-Paul Sartre een van de belangrijkste filosofen uit de twintigste eeuw. Maar toen hij op 22 oktober 1964 de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend kreeg, weigerde Sartre deze te accepteren.
Jean Paul Sarte werd 21 juni 1905 geboren te Parijs. Op vierentwintigjarige leeftijd werd de Fransman toegelaten tot de studie filosofie en begon hij met het publiceren van zijn essays. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Sarte krijgsgevangen genomen door de Duitsers, maar dit weerhield hem er niet van te blijven schrijven. Tijdens zijn opsluiting schreef hij een dagboek van maar liefst 2000 pagina’s, waarvan gedeeltes later gepubliceerd werden.
Veroordeeld om vrij te zijn
Sartre’s filosofische werken richtten zich met name op het belang van het bestaan, het existentialisme. Hij beweerde dat de mens “veroordeeld is om vrij te zijn”, omdat de Almachtige Schepper niet bestaat en een persoon dus geen voorbestemd doel heeft. In het licht van de Tweede Wereldoorlog hield dit in dat niemand zich kon verschuilen achter de omstandigheden en dat iedereen dus de keuze had om wel of niet mee te werken met de bezetter. "Nooit zijn we vrijer geweest dan onder de Duitse bezetting", aldus Sartre.
Vrijheid vanuit het collectief
Ook na afloop van de Tweede Wereldoorlog bleef de filosofie van Sartre sterk verband houden met de actuele politiek. Toen de Koude Oorlog verhardde en Amerika ingreep in Korea werd hij een fanatiek verdediger van de Sovjet-Unie en het communisme. Sartre paste daar ook zijn filosofische opvattingen op aan, door te stellen dat de vrijheid niet langer uit het individu voort moest komen, maar uit het collectief. Hij kwam hier echter op terug in 1956, toen de Sovjet Unie met veel geweld Hongarije binnenviel.
Sartre bedankt voor de eer
Op 22 oktober maakte het Nobelprijs-committee bekend dat Sarte de Nobelprijs voor de Literatuur had gewonnen, maar hij bedankte voor de eer. De filosoof vreesde namelijk dat men voortaan anders tegen hem aan zou kijken als hij een dergelijke prijs in onvangst zou nemen. Daarnaast wilde Sartre sowieso geen prijzen uit handen van het Nobelprijs-committee accepteren, omdat hij dit beschouwde als een Westers instituut. Hij werd hiermee de eerste persoon uit de geschiedenis die ooit vrijwillig een Nobelprijs weigerde. Jean-Paul Sartre overleed op 15 april 1980 te Parijs.
Afbeelding:
Jean-Paul Sartre in 1967. [Creative Commons-licentie via Wikimedia Commons]
