Keizer Caracalla en het edict van Caracalla

In het jaar 212 n.Chr. kwam keizer Caracalla met een belangrijk edict, dat het Romeinse Rijk sterk zou veranderen: alle ‘vrije mannen’ in het rijk werden tot burgers verheven. Tot dat jaar was het Romeins burgerschap voornamelijk gereserveerd voor mensen afkomstig uit Italië.  Een korte geschiedenis van keizer Caracalla en zijn edict.

Het imago van keizer Caracalla

Keizer Caracalla werd geboren als Marcus Aurelius Severus Antoninus Augustus in het jaar 188 n.Chr. Vanaf het jaar 198 regeerde hij samen met zijn vader, Septimus Severus. Deze overleed in 211, waarna Caracalla alleen door regeerde. Caracalla is de geschiedenis in gegaan als een van de slechtste Romeinse keizers ooit. Hij zou een tiran zijn geweest. Bovendien was hij wreed en zou hij verantwoordelijk zijn voor de dood van zijn broer, Geta. Na de dood van hun vader regeerden de broers in eerste instantie samen. Ze konden het echter slecht met elkaar vinden. Uiteindelijk liet Caracalla zijn broer nog datzelfde jaar vermoorden door aan hem loyale leden van de praetoriaanse garde. Hierop volgde een vervolging van vertrouwelingen van Geta. Bovendien beval Caracalla dat alle beelden, inscripties, etc. in het rijk die aan Geta herinnerden vernietigd moesten worden.

Een nieuwe Alexander de Grote?

Caracalla was bovendien geobsedeerd met Alexander de Grote en zou hem met regelmaat imiteren. Zo zou hij onder andere diens kleding, gedrag en wapens gekopieerd hebben. De bevolking van Alexandrië zou hem hierom belachelijk gemaakt hadden. Tijdens een bezoek van Caracalla aan deze stad liet hij de hoge vertegenwoordigers van de stad vermoorden. Daarna plunderden zijn troepen de stad enkele dagen.

Het edict van Caracalla

Tijdens zijn keizerschap trok Caracalla meerdere malen ten strijde. Hij ging op campagne tegen de Alemannen in het noorden, en tegen de Parthen (perzen) in het oosten. Toch is Caracalla vooral bekend om ‘het edict van Caracalla’. Dit edict leidde ertoe dat alle vrije mannen in het rijk tot burgers werden verheven. Hoewel dit positief klinkt, is er behoorlijke kritiek geweest op deze beslissing van de keizer. Zo hoefden niet-burgers in het Romeinse Rijk bepaalde belastingen niet te betalen. Door iedere vrije man tot burger te verklaren, verhoogde Caracalla de belastinginkomst van het rijk aanzienlijk. Dit was volgens sommigen de enige drijfveer van Caracalla om niet-Romeinen tot burgers uit te roepen. Ook waren er zo meer rekruten beschikbaar voor de Romeinse legioenen. Volgens sommige historici heeft dit uiteindelijk geleid tot het barbariseren van de Romeinse legioenen. Het edict kan ook een soort tegenovergesteld effect gehad hebben. Tot dan toe was dienst in de Romeinse legioenen een manier voor niet-Romeinen om het burgerschap te verkrijgen. Door iedereen tot burger te maken, nam Caracalla misschien onbedoeld één van de grootste motivaties voor jongemannen weg om in dienst te gaan. Hoe het ook zij, de regeringsperiode van keizer Caracalla was een zeer turbulente periode in de Romeinse geschiedenis. Zijn beslissing om zo veel inwoners van het Romeinse Rijk het burgerschap te geven, heeft absoluut invloed gehad op het verloop van de geschiedenis van dit machtige rijk.