Klaproos als symbool voor de Eerste Wereldoorlog

Klaproos als symbool van de oorlogsherdenking

Rond Remembrance Day dragen veel Britten klaprozen. De klaproos staat in Groot-Brittannië al sinds de Eerste Wereldoorlog symbool voor alle gevallen soldaten.

De papaverplant, ook wel bekend als de klaproos, wordt al sinds de Oudheid in verband gebracht met de dood. Door de slaapverwekkende opiaten die sommige papavers bevatten stond de plant bij zowel de Grieken als de Romeinen symbool voor de eeuwigdurende slaap. Veel graven en tombes uit de Oudheid zijn dan ook voorzien van een afbeelding van de klaproos. Pas in de twintigste eeuw werd de plant specifiek een symbool voor de gevallen soldaten.

Eerste Wereldoorlog

Op 2 mei 1915 was de Canadese chirurg John McCrea getuige van de begrafenis van zijn vriend, luitenant Alexis Helmer. Helmer was één van de ruim 70.000 Geallieerde slachtoffers van de Tweede Slag om Ieper, de eerste veldslag waarbij het Duitse leger gifgas inzette. Het viel McCrea tijdens de ceremonie op dat de graven van de gevallen soldaten voornamelijk begroeid waren door klaprozen. Het inspireerde hem tot het schrijven van “In Flanders Fields”, een gedicht over de oorlog en de dood.

In Flanders Fields

In Flanders fields, the poppies blow Between the crosses, row on row That mark our place; and in the sky The larks, still bravely singing, fly Scarce heard amid the guns below... We are the Dead. Short days ago We lived, felt dawn, saw sunset glow, Loved, and were loved, and now we lie In Flanders fields... Take up our quarrel with the foe: To you from failing hands, we throw The torch; be yours to hold it high. If ye break faith with us who die We shall not sleep, though poppies grow In Flanders fields...

Oorlogshelden

Het stuk van McCrea werd later dat jaar gepubliceerd in het Engelse tijdschrift Punch en groeide uit tot één van de bekendste gedichten over de Eerste Wereldoorlog. In 1918 schreef de Amerikaanse schrijfster Moina Michael een eerbetoon aan het werk met haar eigen gedicht “We Shall Keep the Faith”. Ze verwees hierien ook naar de klaproos en stelde dat die voortaan symbool moest staan voor de oorlogshelden. Op 9 november 1918, twee dagen voor het einde van de Eerste Wereldoorlog, begon ze voor het eerst met het uitdelen van klaprozen als herdenkingssymbool.

Herdenkingssymbool

Twee jaar later was het American Legion, de Amerikaanse stichting voor oorlogsverteranen, de eerste organisatie die de klaproos officieel als haar symbool koos. Het werd al snel een traditie onder de leden om bij de herdenking van de Eerste Wereldoorlog op 11 november een klaproos op het uniform te dragen. Niet veel later verspreidde het gebruik zich ook naar de veteranen in onder andere Groot-Brittannië en Canada. Al snel werd besloten om klaprozen van papier of plastic te gebruiken, omdat de blaadjes van de echte klaproos zo snel loslaten. De kunstmatige varianten worden tegenwoordig vaak verkocht door de veteranenorganisaties om op die manier geld op te halen voor hun stichting.

Verbod op poppies in het voetbal

In 2010 zorgde het herdenkingssymbool voor onenigheid tijdens een voetbalwedstrijd tussen het Ierse Celtic en het Schotse Aberdeen. De Ierse supporters waren het namelijk niet eens met het feit dat hun spelers een klaproos op het tenue droegen, een symbool van de Britse soldaten die afgelopen eeuw ook verantwoordelijk waren voor de bezetting van Noord-Ierland. De FIFA heeft nu ook verboden dat de Engelse nationale ploeg aanstaande zaterdag in een oefenwedstrijd tegen Spanje met klaprozen op de shirts speelt. De Engelsen wilden dit graag omdat de interland plaatsvindt op de dag na Remembrance Day, de Engelse nationae dodenherdenking. “Dergelijke initiatieven openen de deur voor soortgelijke initiatieven over de hele wereld en dat brengt schade aan de neutraliteit van het voetbal”, aldus een woordvoerder van de FIFA.