Koninklijke functie van de Nieuwe Kerk

"De verzoeken zijn van een gemêleerd gezelschap van oud en jong, allochtoon en autochtoon en over heel Nederland verspreid",aldus een woordvoerder van de Eerste Kamer, naar aanleiding van de vele aanmeldingen die inmiddels zijn binnengekomen voor een plek in de Nieuwe Kerk in Amsterdam tijdens de inhuldiging van toekomstig koning Willem Alexander. Op 30 april 2013 zal de Nieuwe Kerk wederom het toneel vormen van een ceremonieel en koninklijk schouwspel, zoals het dat in de geschiedenis al vaker was.

Rond 1408 werd begonnen met de bouw van wat toen nog de Onze Lieve Vrouwekerk en Maria- en Catharinakerk werd genoemd. Een eeuw later, met de toevoeging van een reeks kapellen rond de zijbeuken, kreeg de kerk haar huidige omvang. Op 26 mei 1578 vond de zogeheten Alteratie plaats, een belangrijke religieuze omwenteling waarbij het katholieke stadsbestuur werd afgezet. De Nieuwe Kerk werd vanaf dat moment door protestanten in gebruik genomen. In 1645 verwoestte een grote brand een groot deel van het kerkgebouw. Het 17eeeuwse meubilair waarmee de kerk tijdens de restauratie werd heringericht siert het interieur nog steeds. Tot het begin van de 19e eeuw was de enige functie die de kerk had van religieuze aard.

Constituele monarchie

Sinds de 19e eeuw is de Nieuwe Kerk onlosmakelijk verbonden met de Nederlandse constitutionele monarchie. In 1814 koos Willem I de kerk als locatie waar hij als soeverein vorst de eed op de grondwet aflegde. Vervolgens spraken achtereenvolgens Willem II (1840), Willem III (1849), Wilhelmina (1898), Juliana (1948) en Beatrix (1980) in de Nieuwe Kerk de woorden ‘zo waarlijk helpe mij god almachtig’ uit. Deze plechtige inhuldigingsceremonie voltrekt zich sinds 1840 in het bijzijn van de voltallige Staten-Generaal en wordt daarnaast bijgewoond door een beperkt aantal gasten uit binnen- en buitenland.

Kerk als cultureel centrum

Tussen 1959 en 1980 vond er nog een grootschalige renovatie plaats. Er werd besloten om de Nieuwe Kerk niet langer als kerk te gebruiken, maar als een cultureel centrum voor tentoonstellingen en orgelconcerten. In 2002 werd de Nieuwe Kerk voor het laatst gebruikt voor koninklijke doeleinden. Op 2 februari van dat jaar voltrok zich hier de huwelijksinzegening van Willem Alexander en Máxima. Sinds voorzitter De Graaf van de Eerste Kamer bekendmaakte dat er op 30 april zoveel mogelijk burgers in de Nieuwe Kerk aanwezig moeten zijn, stromen de verzoeken massaal binnen. Het 17e-eeuwse meubilair biedt plaats voor zo’n 2000 gasten, waardoor de kans op toezegging voor een plaatsbewijs tijdens de aanstaande inhuldigingsceremonie niet erg groot is.