Kortste oorlog uit de geschiedenis

Relatief aan haar tijdsduur was de Engels-Zanzibarese oorlog van 1896 één van de bloedigste conflicten uit de wereldgeschiedenis. Gemiddeld waren er iedere minuut van de strijd minstens 13 doden te betreuren. Gelukkig duurde de slachtpartij niet lang en ging het conflict tussen de arme Zanzibaren en de oppermachtige Britten uiteindelijk de geschiedenis in als de kortste oorlog allertijden. Het kanongebulder duurde in totaal namelijk slechts 38 minuten.

Op 25 augustus 1896 kwam de 39-jarige Sultan Hamid bin Thuwaini van Zanzibar vrij plotseling en onverwachts te overlijden. De dood van Thuwaini betekende een flinke tegenslag voor de Britse overheid, die grote belangen had in de regio en goede relaties genoot met de Sultan. Zo stonden de Britten op het punt de Sultan te bewegen tot de afschaffing van de lucratieve slavenhandel op Zanzibar. Deze politiek kwam nu echter in gevaar, want de gedoodverfde opvolger van Hamid bin Thuwaini was diens jongere neef, de 22-jarige anti-Britse en pro-Duitse Khalid bin Barghash.

Sultan Khalid bin Barghash

Al vrij snel na de machtswisseling deden er geruchten de ronde dat Khalid bin Barghash de oude Sultan vergiftigd zou hebben om de belangen van de slavenhandel op Zanzibar te beschermen. De Britten weigerden de nieuwe Sultan daarom te erkennen en riepen hem op het koninklijk paleis te verlaten. Khalid bin Barghash trok zich hier echter maar weinig van aan. Zijn overleden neef Thurzaini was slechts 30 minuten eerder begraven toen hij vanuit het koninklijk paleis met een reeks saluutschoten feestelijk zijn nieuwe Sultanaat inluidde. Zijn aanhangers begonnen vervolgens meteen met het verzamelen van wapens en het barricaderen van overheidsgebouwen als voorbereiding op een eventuele Britse reactie.

Ultimatum aan de Sultan

Die reactie zou niet lang uitblijven, want de lokale Britse consul, Basil Cave, was op datzelfde moment al in druk overleg met de regering in Londen. Na het aanhoren van de omstandigheden omtrent de abrupte machtswisseling gaven zijn meerderen hem carte blanche om Khalid bin Barghash aan te pakken met alle middelen die voorhanden waren. Dit hield in dat Cave indirect het bevel kreeg over 3 kruisers, 2 kanonneerboten, 150 mariniers en 900 lokale soldaten. Met deze troepenmacht voelde hij zich gesterkt om op 26 augustus een ultimatum te stellen aan Khalid bin Barghash. De Sultan moest de volgende dag voor 9 uur ’s ochtends zijn vlag strijken en het koninklijke paleis verlaten, anders zouden de Britten aanvallen.

Brits-Zanzibarese oorlog

Om 8.30 de volgende ochtend stuurde Khalid bin Barghash een bericht naar Basil Cave met de boodschap ‘Wij geloven toch niet dat jullie het vuur zullen openen’, maar de Sultan zat er wat dat betreft toch een beetje naast. Stipt om 9 uur gaf Cave zijn schepen opdracht zich voor te bereiden op de aanval en twee minuten later openden de Britse kanonnen het vuur. Eén van de eerste slachtoffers van de Brits-Zanzibarese oorlog was de HHS Glasgow, het koninklijke jacht van Khalid bin Barghash en tevens het enige schip van de Zanzibarese vloot. De opvarenden van de Glasgow werden uiteindelijk allemaal gered, maar hun medestanders in het paleis kwamen er minder goed vanaf.

Het eerste salvo van de Britse marine schakelde namelijk tevens de gehele Zanzibarese artilleriedivisie uit, met als gevolg dat de 2800 aanhangers van Khalid bin Barghash vervolgens weerloos stonden tegenover het kanongebulder. Ze verschansten zich in alle paniek achter houten kratten en hooibalen, maar deze boden maar weinig bescherming tegen de explosieve granaten en vlogen al snel in brand.

Kortste oorlog

Pas om 9.40, precies achtendertig minuten na het begin van de oorlog, stopte het kanongebulder, net zo plots als het was begonnen. De Britten waren erin geslaagd de koninklijke vlag van Khalid bin Barghash van het paleis te schieten en zagen dat als een teken van hun overwinning. De Sultan was het gebouw ondertussen al lang ontvlucht, en dus ondervonden de agressors uiteindelijk nog maar weinig tegenstand bij het installeren van een nieuwe pro-Britse heerser: Hamud bin Muhammed. Na afloop van de kortste oorlog allertijden hadden de Zanzibaren ruim 500 doden te betreuren. Het Britse leger telde slechts één gewonde.