Kroatische onafhankelijkheidsoorlog in de jaren '90

Het invoeren van het cyrillisch in Vukovar is net zoiets als het spelen van het Duitse volkslied in Auschwitz

Deze opmerkelijke vergelijking werd gemaakt door één van de organisatoren van de demonstraties die zondag 7 april 2013 in de Kroatische hoofdstad Zagreb plaatsvonden. Het protest was gericht tegen de invoering van het Servische cyrillische schrift op openbare naamborden in Vukovar. De oorsprong van deze gevoelige kwestie ligt in de Kroatische onafhankelijkheidsoorlog van de jaren ’90.

De vijandigheden die aan het begin van de jaren ’90 losbarstten tussen Serven en Kroaten maakten onderdeel uit van de grootschalige Joegoslavische Burgeroorlog. Terwijl de Servische nationale partijleider Slobodan Milošević ernaar streefde een Groot Servië te verwezenlijken, smeedde de Kroatische president Franjo Tuđman plannen voor een sterk en zelfstandig Kroatië. Een grote belemmering hiervoor vormde de aanwezigheid van zo’n 650.000 Kroatische Serviërs in de Kroatische deelstaat. Begin 1991 riepen die nota bene hun eigen Republiek van Servisch Krajina uit, dat ongeveer een derde van het totale Kroatische grondgebied besloeg. Toen Tuđman besefte dat Milošević daadwerkelijk van plan was de gehele Socialistische Federale Republiek Joegoslavië onder Servisch bestuur te brengen, verklaarde hij Kroatië op 25 juni 1991 onafhankelijk.

Vanwege de vele Serviërs waren de belangen in die regio erg groot voor Milošević. Hij besloot daarom met zijn ‘Joegoslavische’ volksleger (JNA), dat zo’n 70.000 manschappen telde, Kroatië op twee plekken aan te vallen: vanuit de Adriatische zee in het westen en vanuit het oosten in Slavonië. Naast de monumentale kuststad Dubrovnik had vooral Vukovar in Oost-Slavonië te lijden onder de zware belegeringen. Gedurende de zeven oorlogsmaanden die volgden werd de stad in puin gelegd, kwamen 2300 mensen om het leven en sloegen zo’n 40.000 inwoners op de vlucht. Uiteindelijk kwam het op 2 januari 1992 onder druk van de VN tot een staakt-het-vuren. Krajina kwam drie jaar later, tijdens de militaire ‘Operatie Storm’ van generaal Ante Gotovina, weer onder Kroatisch bestuur. Hoewel er toen een Servische exodus volgde, bleef een grote Servische minderheid woonachtig op Kroatisch grondgebied.

De huidige grondwet van Kroatië schrijft voor dat de overheid tweetalige naamborden - zowel volgens het Latijnse als het cyrillische alfabet - moet plaatsen in gebieden waar meer dan een derde van de bevolking Servisch is. Opmerkelijk genoeg beslaat juist in Vukovar de Servische minderheid momenteel maar liefst 35 procent van de bevolking. Bij de protesten op 7 april waren tussen de twintig- en veertigduizend Kroatische betogers op de been, die zich met leuzen als ‘Nee tegen het cyrillisch in Kroatië’ hard maakten voor een grondwetswijziging.