Mithrascultus in de Oudheid

In De Zilveren Adelaar van Ben Kane zijn Brennus, Romulus en Tarquinius krijgsgevangen in Parthië. Tarquinius, een Etruskische waarzegger, wordt door de Parthen geacht zich te wenden tot de god Mithras om zo hun toekomst te voorspellen. De Mithrascultus was een populair geloof in het Romeinse Rijk, vooral onder soldaten.

Mithraïsme officiële godsdienst in Romeinse Rijk

Het Mithraïsme was een monotheïstische godsdienst of zonnecultus die draaide om de god Mithras (ook wel Mithra genoemd). Dit geloof komt waarschijnlijk uit Perzië waar in het Zoroastrisme de god Mithra voorkomt. De eerste bronnen waar het geloof in voorkomt stammen uit de eerste eeuw voor Christus. Volgens de schrijver Plutarchus (46-120) werd het geloof rond 70 voor Christus overgenomen door de Romeinen. Het geloof verspreidde zich over het gehele Romeinse Rijk, van India tot aan Schotland en was vooral populair onder soldaten.

De religie verdween door de toenemende populariteit van het Christendom. In welke periode de religie verdween is onduidelijk, maar in de vierde eeuw werden al bijna geen afbeeldingen van de god meer gemaakt. Keizer Julianus II (331-363, ook bekend als Julianus Apostata) probeerde de religie nieuw leven in te blazen, maar in de vierde en vijfde eeuw na Christus werd de cultus overal in het Romeinse Rijk verboden en was het Christendom de officiële staatsgodsdienst.

Essentie Mithrascultus

De informatie die bestaat over de cultus is vrijwel geheel afgeleid van afbeeldingen uit de tempels. De god Mithras was geboren uit steen en op afbeeldingen verslaat hij een stier. Vervolgens eet hij samen met de zon de resten van het dier op. In vroege afbeeldingen wordt Mithras zelf vaak afgebeeld als zon. Hij werd dan ook wel ‘onoverwinnelijke zon’ genoemd.

Over de precieze exacte van het geloof bestaat veel discussie. Volgens sommigen zijn veel rituelen overgenomen van het Christendom, want er zijn opvallend veel overeenkomsten tussen de geloven, volgens anderen was het juist een op zichzelf staand geloof. 

Mithraeum: tempel van de Mitrascultus

Een Mithraeum is een ondergrondse ruimte die dient als tempel van de Mithrascultus. In de tempel werd wierook aangestoken en werden nieuwe volgelingen ingewijd in de leer van Mithras.  

Meer dan 420 plaatsen zijn inmiddels ontdekt waar een Mithraeum ooit stond of nog steeds staat. De meesten staan in onder meer Rome, Engeland en Dalmatië. Maar ook in andere uithoeken van het rijk zijn enkele tempels aangetroffen zoals in Griekenland, Egypte en Syrië. Ook in Nederland zijn resten van tempels gevonden, zoals onder de hervormde  kerk in Elst. De tempels zijn vaak gebouwd in de buurt van water, wat veelvuldig werd gebruikt tijdens rituelen.

De Zilveren Adelaar van Ben Kane

In De Zilveren Adelaar betreedt Targinius zo’n Mithraeum. In de tempel van 84 treden diep wordt hij verplicht zich te wenden tot Mithras en de toekomst te voorspellen. Zijn medegevangen Brennus en Romulus mogen niet mee, wat zij vervelend vinden want volgens hen is iedereen in de ogen van Mithras gelijk. Gelijkheid is waarschijnlijk wat de religie zo populair maakte onder soldaten.  

Over auteur Ben Kane

Ben Kane groeide op in Kenia. Op zeventienjarige leeftijd verhuisde hij met zijn ouders naar Ierland, waar hij diergeneeskunde studeerde. Na een lange wereldreis besloot hij zich toe te leggen op zijn passie voor geschiedenis.