Muziek in de oudheid

De oudste muzieknotatie tot nu toe ontdekt stamt uit 1950 voor Christus. In deze muzieknotatie geeft men instructies voor het spelen van een ‘hymne’. Dit is een soort lofzang, vaak geschreven voor adoratie of gebed. In de oudheid was er dus al sprake van muziek. Wat was de functie van muziek voor de Oude Egyptenaren, de Oude Grieken en de Romeinen?

Het Oude Egypte

Over het algemeen speelden muziek en dans een belangrijke rol in de Oude Egyptische samenleving. Dit is duidelijk geworden uit reliëfs van dansende Egyptenaren in tempels en tombes. Muziek had dan ook verschillende functies. De Egyptenaren maakten muziek om de zorgen te vergeten, plezier te maken en om goden te eren door middel van hymnen. Muziek werd overal gespeeld: tempels, paleizen, werkplaatsen, boerderijen of slagvelden. Muzikanten die in de tempels speelden werden zeer gewaardeerd door de maatschappij, in tegenstelling tot muzikanten die op feesten speelden. Tevens stonden muzikanten die aan het hof van de farao mochten musiceren ook hoog op de sociale ladder.

Ritmische begeleiding en melodie

Slag-, snaar- en blaasinstrumenten waren de meest gebruikte instrumenten. Denk hierbij aan de crotales, de aulos en de harp. Deze instrumenten en handgeklap zorgden voor ritmische begeleiding voor de melodie, die vaak gezongen werd. De melodie en de ritmische begeleiding werden in het Oude Egypte ook al gedirigeerd door één persoon. Hoe de muziek uit deze tijd precies heeft geklonken is nog onduidelijk, omdat musicologen de muzieknotatie reliëfs nog niet hebben kunnen ontcijferen.

De aulos

De crotales

De harp

De Oude Grieken

Muziek speelde bij de Oude Grieken, net als bij de Oude Egyptenaren, een erg belangrijke rol in de samenleving. De Oude Grieken musiceerden op begrafenissen, huwelijken, religieuze ceremonies, toneelstukken, volksmuziekstukken, epische gedichten en zelfs bij de Olympische Spelen. De belangrijkste functie van muziek was een mythische. Deze feiten zijn duidelijk geworden doordat de Oude Grieken hun muziek genoteerd hadden op perkament of stenen. Hierdoor is duidelijk hoe zij muziek speelden, hoe het geklonken moet hebben en welke functie het had in de maatschappij. Daar is bijvoorbeeld ook duidelijk uit geworden dat de Oude Grieken onderwijs kregen in muziek.

Wind en water in muziek

Net als in het Oude Egypte werd er bij de Oude Grieken gebruik gemaakt van slag-, snaar- en blaasinstrumenten. De instrumenten waren vooral de lier, de kithara, de aulos, de panfluit en de hydraulos. De kithara was vergelijkbaar met de lier maar meer uitgebreid en lastiger te bespelen. Vaak bestemd voor de professionele musici, terwijl de lier bestemd was voor de volk musicus. Een ander opvallend instrument van de hydraulos. Een keyboard instrument dat gebruik maakte van de wind om de pijpen van een constante stroom van water en druk te voorzien, waardoor er geluid uit het instrument kwam.

De lier

de Kithara

De panfluit

De hydraulos

Het Oude Rome

Muziek in het Oude Rome was grotendeels een mengelmoes van verschillende invloeden. Vanwege de omvang van het Romeinse Rijk waren er invloeden uit West- en Noord-Europa, Azië, Afrika, het gebied van de Etrusken, uit het Oude Egypte en vooral uit Griekenland. Vanuit deze invloeden ontwikkelden de Romeinen hun eigen muziek. Zij gebruikten ook ongeveer hetzelfde muzieknotatie systeem als de Oude Grieken. Hierdoor weten wij nu hoe zij muziek speelden, hoe het klonk en wat de functie van de muziek was. Naast de religieuze functie die muziek had, had deze ook een onderwijzende functie en een saamhorigheidsfunctie. Er werden namelijk muziek wedstrijden georganiseerd waar veel mensen samenkwamen.

Romeinse instrumenten

De Romeinen hadden, naast de bekende instrumenten zoals hierboven genoemd, verschillende instrumenten die minder populair of niet betekend waren bij de Oude Egyptenaren of de Oude Grieken. Voorbeelden hiervan zijn de Romeinse Tuba, de Cornu (de hoorn) en de askaules (de doedelzak). Deze instrumenten waren vooral belangrijk in de militaire sfeer. Daarnaast maakten de Romeinen gebruik van zogeheten klappers, ratels, bellen of tamboerijnen om de maat aan te geven.

De Romeinse tuba

De cornu