Nederlandse slavenhandel was goed voor economie
Slavenhandel leverde meer op dan gedacht.
Zo luidt de conclusie van een onderzoek van Karwan Fatah Black (Universiteit Leiden) en Matthias van Rossum (Vrije Universiteit Amsterdam), dat deze week gepubliceerd wordt in het Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis. Lange tijd werd aangenomen dat de slavenhandel niet veel toevoegde aan de Nederlandse economie, maar de historici betwisten dit nu.
In de eerste helft van de 17e eeuw speelde Nederland een belangrijke commerciële rol in het Atlantisch gebied. Nadat de Nederlanders in 1630 Brazilië veroverden, werd al snel duidelijk dat er slaven nodig waren om een plantagecultuur op te bouwen. Toen de West-Indische compagnie (WIC) in 1634 Curacao overnam van de Spanjaarden, ontwikkelde zich hier al snel een levendige slavenmarkt, dankzij de gunstige ligging van het eiland, voor het vasteland van Midden- en Zuid-Amerika.Hierop begon de WIC in 1635 met het opzetten van een eigen, Nederlandse slavenhandel. De Nederlanders raakten steeds meer gespecialiseerd in de handel in ‘levende waar’ van West Afrika naar het Caribisch gebied.
Het Caribisch gebied kreeg een stimulans dankzij de nNderlandse slavenhandelaren, die de Fransen en Britten aanmoedigden om hier suikerriet te gaan verbouwen, waarvoor ze mankracht nodig zouden hebben. Vanaf 1658 werden de slaven in grote getale Curaçao binnengevoerd West-Afrika. Ze werden op de markt op Curaçao verkocht vanwaar ze vervolgens vertrokken naar Amerika, of één van de andere Caribische eilanden.
De omstandigheden op de slavenschepen, die de Afrikanen naar het Caribisch gebied en Amerika vervoerden, waren slecht en hierdoor stierven veel slaven al tijdens de reis. Daarom werd algemeen aangenomen dat de slavenhandel niet veel winst opleverde. Onder andere de Nederlandse historicus Piet Emmer benadrukte dit in zijn werk ‘The Dutch slave Trade’ (2006). Hij meende dat Nederland ‘slechts’ 5 procent van de totale handel in slaven in handen had en dat Afrikaanse stamhoofden ook van deze handel profiteerden.
De schrijvers van het nieuwe onderzoek staan tegenover Emmer in het debat over de slavenhandel. Zij hebben berekend dat de totale opbrengst van de handel in de 17e en 18e eeuw tussen de 63 en 79 miljoen gulden lag, wat nu op ongeveer 700 miljoen euro neer zou komen. Dit bedrag ligt vele malen hoger dan gedacht werd. Karwan Fatah Black en Matthias van Rossum willen met hun onderzoek ook duidelijk maken dat de slavenhandel wel degelijk gunstig was voor de economie, doordat het andere sectoren, zoals de scheepsbouw en de suikerindustrie, stimuleerde. De twee zijn echter niet de eersten die tot deze conclusie komen. Henk den Heijer publiceerde al in 1994 soortgelijke cijfers over de winstgevendheid van het Nederlandse aandeel in de slavernij en het effect hiervan op de economie, maar kwam op lagere getallen uit.
Lees hier meer over de Nederlandse rol in de slavernij.
