Nero: psychopaat of dwarse puber?

Als ‘wreed Romeins keizer’ (vier letters) is Nero een weggevertje in kruiswoordraadsels. Zijn reputatie is van oudsher beroerd. Meteen al door de antieke geschiedschrijvers werd hij vervloekt. Maar hij was hoogst populair bij het volk, na zijn dood stonden maar liefst drie valse Nero's op. Hoe kon het zo uit de hand lopen? Een hoofdrol in dit drama is weggelegd voor zijn moeder.

Door Anton van Hooff Keizer Nero heeft veel van Justin Bieber. Deze over het paard getilde jonge popster begon als brave jongen maar ontspoorde spectaculair door al te veel kritiekloze bewondering. Dit was niet anders bij de keizer die nog geen zeventien jaren telde toen hij in het jaar 54 opeens heerser werd van een miljoenenrijk. Deze promotie was het werk van Nero’s moeder Agrippina.

Agrippina

Agrippina verleidt haar oom Claudius

Agrippina deed er alles aan om de zoon uit haar eerste huwelijk in het zadel te hijsen en ze had er de macht voor. Die had ze doordat de populariteit van haar vader op haar afstraalde, de veldheer Germanicus die na de grote nederlaag tegen de Germanen in het jaar 9 weer orde bracht aan de noordgrens van het Rijk; ze was bovendien langs allerlei lijnen lid van het keizerhuis. Zo was haar oom de zittende keizer Claudius. Ze verleidde hem tot een huwelijk nadat hij zich had ontdaan van zijn vrouw Messalina, die te ver was gegaan in haar notoire ontrouw en openlijk een soort bruiloft met een senator op touw had gezet terwijl Claudius van huis was.

Seneca wordt tuto van Nero

Agrippina onderscheidde zich demonstratief van haar overspelige voorgangster. Ze deed zich voor als zedig en serieus en ze haalde Seneca van zijn ballingsoord Corsica naar Rome. De officiële reden van zijn verbanning was dat Seneca het nichtje van Claudius verleid had; Messalina had zijn terugkeer jarenlang verhinderd. Bij de Romeinse bevolking had hij echter aanzien gehouden, zodat Agrippina met zijn terugroeping de breuk met de vorige vorstin onderstreepte. Ze maakte Seneca tot tutor van Nero.

Claudius vergiftigd

Claudius liet zich zo door zijn nieuwe vrouw inpalmen dat hij Nero, 10 jaar ouder dan zijn eigen zoon Britannicus, adopteerde en liet trouwen met zijn dertienjarige dochter Octavia. Nero was 16. Daarmee kon Claudius wat Agrippina betreft verdwijnen; in oktober 54 liet zij hem vergiftigen.

Benieuwd hoe dit afloopt?

Je vindt het hele artikel in het lentenummer van Geschiedenis Magazine, dat vanaf 15 april verkrijgbaar is in boekhandel en kiosk. Dit nummer thuis ontvangen? Neem vóór donderdag 31 maart 16:00 uur een abonnement, profiteer van de speciale aanbieding: 1 jaar slechts € 37,50 (i.p.v. € 59,95) én 5 welkomstcadeaus!    

Anton van Hooff was hoofddocent klassieke geschiedenis aan de Universiteit Nijmegen; hij werkt aan een boek over wat de keizers van de tweede eeuw goede of slechte vorsten maakte. Hij publiceerde Nero & Seneca. De despoot en de denker (Ambo 2010).