Ontstaan van het Chinese eetstokje

In China worden jaarlijks maar liefst tachtig miljard eetstokjes geproduceerd om te kunnen voorzien in de structureel groeiende vraag naar dit Aziatische bestek. Omdat een groot deel wordt gemaakt van hout, betekent dit een behoorlijke aanslag op de Chinese bossen. Het eten met eetstokjes kan gerekend worden tot één van de vroegste Chinese tradities.

Volgens de Chinese overlevering werd zo’n 5000 jaar geleden al gebruik gemaakt  van ‘eetstokjes’ in het oude China. Vanaf het moment dat voedsel als vlees en vis met behulp van vuur werd gegaard, fungeerden takjes van bomen en struiken als primitieve hulpmiddelen waarmee het eten uit het hete vuur kon worden geplukt. Van daadwerkelijk bestek was in eerste instantie nog geen sprake.

Toch werden de takjes later geleidelijk vervangen door specifieke eetstokjes, vermoedelijk vanaf het laat-Neolithicum (3000-2000 voor Christus). Door toename van de bevolking in die periode nam de voedsel- en energieschaarste toe en werd het eten in kleinere proporties bereid. Zo konden niet alleen meer monden worden gevoed, maar kon het eten ook sneller worden bereid. Stokjes waren geschikt voor het consumeren van de kleinere hoeveelheden.

In Chinese geschriften zoals de Liji, het ‘Boek van de Riten’, staat opgetekend dat eetstokjes werden gebruikt ten tijde van de Shang-dynastie (1750-1040 voor Christus). Het vroegste tastbare bewijs werd aangetroffen in de ruïnes van Yin nabij Anyang, Henan, stammend uit ongeveer de 10e eeuw voor Christus. Oorspronkelijk waren de eetstokjes voornamelijk van hout of bamboe gemaakt, maar ook materialen zoals jade, ivoor of been kwamen in aanmerking om tot eetstokje te worden omgevormd. Tijdens de Zhou-dynastie (10e eeuw-256 voor Christus) werden tijdelijk bronzen eetstokjes ingevoerd.

In de eerste eeuwen na Christus was het gebruik van eetstokjes wijdverspreid in China. Langzaam maar zeker waaide deze eetgewoonte ook over naar andere Aziatische landen, zoals Japan, Korea en Vietnam. Gedurende de Tang-dynastie (618-907 na Christus) waren gouden en zilveren eetstokjes tijdelijk populair. Zilveren eetstokjes hadden bovendien een bijkomend voordeel, want volgens angstvallige Chinezen sloegen deze zwart uit als het voedsel vergiftigd was.

Vandaag de dag bestaan er veel kunstzinnige en fraai versierde eetstokjes, maar gebruiken Chinezen ook massaal wegwerp-eetstokjes. Daarmee wordt een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de ontbossing. Bo Guangxin, voorzitter van de Jilin Forestry Industry Group, is daarom van mening dat Chinese consumptiegewoonten aangepast moeten worden, zodat eetstokjes niet al na eenmalig gebruik in de afvalbak verdwijnen.