De oorsprong en tradities van Hemelvaartsdag
Op de veertigste dag van de wederopstanding van Jezus vindt de viering van Hemelvaartsdag plaats. Hiermee wordt herdacht dat Christus is opgevaren naar de hemel en zijn plaats heeft ingenomen naast God. Volgens de oude bronnen vindt de feestdag al zijn oorsprong bij de eerste apostelen, maar in de loop der eeuwen zijn er nog aardig wat tradities toegevoegd aan Hemelvaartsdag.
De hemelvaart van Jezus maakt onder andere onderdeel uit van het evangelie van Marcus. Nadat de profeet zijn wederopstanding bekend had gemaakt aan zijn apostelen ‘werd de Heer Jezus in de hemel opgenomen en nam hij plaats aan de rechterhand van God’ (Marcus 16:19). Vervolgens verspreidden zijn discipelen het nieuws en ‘De Heer hielp hen daarbij en zette hun verkondiging kracht bij met de tekenen die ermee gepaard gingen’. (Marcus 16:20).
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Augustinus van Hippo
De oudst bekende bron van de viering van Hemelvaartsdag is een geschrift van Augustinus van Hippo (354-430) uit de 5e eeuw. Hoewel er geen bewijzen zijn dat het feest voor deze periode ook al in acht genomen werd, beschrijft Augustinus het als een traditie die al geobserveerd werd sinds de eerste apostelen.
De mogelijkheid bestaat dat Hemelvaartsdag voor de 5e eeuw niet apart werd gevierd, maar dat dit gebeurde in samenval met Pasen of Pinksteren.
Kerkelijke rituelen
Zeker is in ieder geval dat de Hemelvaart van Jezus zich in de middeleeuwen tot een afzonderlijke kerkelijke feestdag ontwikkelde. De nacht voor het feest was het voor priesters gebruikelijk om een wake te houden. In de ochtend doofden zij dan vaak de Paaskaars, die sinds Pasen symbool had gestaan voor de wederopstanding van Christus. Vervolgens reciteerden zij liturgische verzen waarmee de verlossing en de hemelvaart van Christus voltooid werden.
Middeleeuwse tradities
In de loop der tijd werden er op Hemelvaartsdag ook eigen tradities ontwikkeld. Zo was het in veel christelijke gebieden gebruikelijk om op deze feestdag de eerste fruitoogst van het seizoen te zegenen. Daarnaast werden er in vele steden kerkelijke processies gehouden of werd de hemelvaart van Christus uitgebeeld door het beeld van Jezus boven het altaar via een speciale deur naar het dak van de kerk te takelen.
Tot slot was het voor geestelijken in Engeland traditie om een optocht te houden met een banier van een leeuw voorop en een banier van een draak in de achterhoede. Hiermee symboliseerden zij de overwinning van Christus op de duivel.
Moderne feestdag
Inmiddels zijn de historische tradities van Hemelvaartsdag ook vermengd geraakt met moderne tradities. Zo is het in vele landen, waaronder België, gebruikelijk om op deze dag ook aandacht te besteden aan het Rerum Novarum, de door Paus Leo XIII in 1891 geschreven encycliek over sociale rechtvaardigheid. Daarnaast vindt in Duitsland traditioneel ook Männerdag, ofwel Vaderdag, plaats op dezelfde datum.
In Nederland gaat Hemelvaart vandaag de dag vooral gepaard met veel festivals, braderieën en boekenmarkten. Op sommige plekken staan mensen vroeg op om te gaan dauwtrappen.
