Oorsprong van graffiti

Vele mensen associëren het bekladden van muren en het spuiten van graffiti als een recente ontwikkeling, die ontstaan is als gevolg van de moderne hiphopcultuur. In werkelijkheid kent dit fenomeen echter een rijke historische traditie. Van de Oude Romeinen tot de Kruisvaarders en de soldaten uit de Tweede Wereldoorlog, allemaal bekladden zij in het verleden muren met hun eigen boodschappen. Vandaar deze week het historische misverstand over de oorsprong van graffiti.

Het woord graffiti is afkomstig van het Italiaanse ‘graffiato’, dat ‘ingekrast’ betekent. De oudste voorbeelden van het fenomeen stammen al uit 40.000 voor Christus, toen de eerste holbewoners begonnen met het achterlaten van rotstekeningen in grotten. In tegenstelling tot de latere graffiti werden deze tekeningen echter niet beschouwd als vandalisme, maar als kunst.

Bordeel

Het oudst bekende voorbeeld van graffiti dat iets minder artistiek bedoeld was, is terug te vinden in de oude Griekse stad Ephesus. Daar bekladde iemand een muur met afbeeldingen van een hartje, een kruis, een linkervoet, een vrouw en een getal. Vermoedelijk betrof het hier een advertentie voor een bordeel, waarbij de boodschap vertaald kan worden als ‘ga links op het kruispunt en je vindt een plek waar je liefde kan kopen’.

Vloek

Veel meer graffitiboodschappen uit de oudheid werden teruggevonden in de Romeinse stad Pompeii. Naast advertenties werden er hier onder andere namen, gedichten, politieke boodschappen en filosofische leuzen in de muren gekerfd. Verder was er ook nog plek voor meer praktische boodschappen. Zo werd de lezer van de graffiti op de muur van het huis van Pascius Hermes gewaarschuwd hier niet zijn behoefte te doen, want dan zou hij door de god Jupiter vervloekt worden.

Liefde en seks

Veruit de meest voorkomende onderwerpen waren echter liefde en seks. Zo maakte Marcus gebruik van graffiti om zijn liefde aan Spendusa te verklaren, terwijl een ander het noodzakelijk vond om een kroeg te bekladden met de boodschap dat hij het bed had gedeeld met de barvrouw. Weer een ander voorzag het bordeel van de boodschap “Wees bedroefd vrouwen, mijn penis heeft jullie opgegeven. Voortaan penetreert hij mannelijke achterwerken. Vaarwel, wonderlijke vrouwelijkheid!” De hoeveelheid graffiti in Pompeii nam zulke grootse vormen aan, dat zelfs de eigen inwoners zich er soms over verbaasden. Zo schreef iemand “O muren, jullie dragen inmiddels zo veel vervelende graffiti, dat het mij verbaasd dat jullie nog niet ineen gestort zijn.”

Soldaten

Naast het bekladden van muren door de stadsinwoners bestaat er ook onder soldaten al eeuwenlang de traditie om graffiti achter te laten op de plekken die zij bezochten of veroverden. Zo hebben de Vikingen hun inscripties achtergelaten in Rome en kerfden vele Kruisvaarders een eigen kruisje in de Heilige Grafkerk in Jeruzalem. Veruit het meest bekende voorbeeld uit deze traditie is de tekst ‘Kilroy was here’, die vanaf de Tweede Wereldoorlog vooral door Amerikaanse soldaten werd achtergelaten. Wie of wat Kilroy precies was is onbekend, maar zijn naam kwam uiteindelijk terecht op allerlei plaatsen, waaronder de Berlijnse muur en het Washington Memorial.

Moderne graffiti

De moderne vorm van graffiti ontstond gedurende de jaren ’60 in New York. Met name aanhangers van de hiphopcultuur begonnen daar met viltstiften en spuitbussen op steeds meer plekken hun namen en allerlei andere boodschappen achter te laten. In de jaren ’80 sloeg deze trend vervolgens over naar Europa, waar naast menig gebouw en treinstel ook één kant van de Berlijnse muur werd voorzien van allerlei tekeningen en teksten. Uit de graffiti van Pompeii blijkt echter wel dat de traditie van het bekladden van muren met vunzige boodschappen toen al eeuwenlang bestond.