Oprichting Fokker

De fameuze vliegtuigbouwer, testvlieger en ontwerper, Anthony H.G. Fokker richtte op 21 juli 1919 de Nederlandse vliegtuigenfabriek op. Het bedrijf zou meer dan vijfenzeventig jaar bestaan en was in de jaren ’20 de grootste vliegtuigfabrikant ter wereld.

Anthony Fokker was al op jonge leeftijd geïnteresseerd geraakt in vliegen. Op 31 augustus 1911 vloog hij demonstratierondjes rond de kerk van Haarlem met zijn zelf geconstrueerde ‘Fokker Spin’. Hij werd er beroemd mee.

Eerste Wereldoorlog

Voor de Eerste Wereldoorlog, in 1912, ging Fokker in Duitsland wonen waar hij een fabriek oprichtte. Hij ontwierp het succesvolle vliegtuig de Fokker Dr. I. Het vliegtuig werd met name bekend doordat Manfred von Richthofen hier in de Eerste Wereldoorlog mee vloog. Hij haalde maar liefst 80 vliegtuigen neer. Met zijn vuurrode vliegtuig, waar hij zijn naam de Rode baron aan had te danken, werd hij dan ook als nachtmerrie beschouwd voor zijn tegenstanders. Na de oorlog wist Fokker een aantal vliegtuigen, die na het verlies van de Duisters naar de Verenigde Staten werden gevoerd, naar Nederland te smokkelen. Fokker richtte op 21 juli 1919 de Nederlandse vliegtuigenfabriek op. Door het oorlogsverleden werd de naam Fokker vermeden.

Grootste ter wereld

Op Schiphol demonstreerde hij in 1920 zijn eendekker die totaal gesloten was en die vier personen kon vervoeren, de F2. Voor die tijd gebruikte Schiphol de Havillard, daar kon je niet zonder stoof, leren jas, handschoenen en een muts in zitten zonder een longontsteking op te lopen in het open vliegtuig. De jaren ’20 vormden de gloriedagen van het Fokkerbedrijf. In 1923 richtte hij een Amerikaanse tak van het bedrijf op Atlantic Aircraft Corporation. In 1927 veranderde de naam naar Fokker Aircraft Corporation of America. Eind jaren ’20 was Fokker zelfs de grootste vliegtuigfabrikant ter wereld.

Jaren ’30 en ‘40

In de jaren ’30 keerde het tij met het neerstortten van één van de vliegtuigen op 31 maart 1931 in Kansas. Door de beroemde footballcoach Knute Rockne die in het vliegtuig zat, kreeg het ongeluk veel media aandacht. Ook de beurscrash was niet goed voor het bedrijf. In 1930 was de Fokker Aircraft Corporation of America al overgenomen door General Motors. Anthony Fokker stapte vervolgens uit het bedrijf. Fokker bleef in Europa overigens wel actief en KLM was de voornaamste afnemer van de verkeersvliegtuigen. Toen Duitsland zich eind jaren ’30 begon te bewapenen bleek dat de Nederlandse defensie sterk verouderd was. Fokker startte met een aantal projecten om orders in de wacht te slepen. Tijdens de oorlog werden de Fokker fabrieken echter in beslag genomen. De wederopbouw van het bedrijf verliep na de oorlog moeizaam. De Duitsers hadden de fabrieken leeggeroofd en er was een overvloed aan goedkope vliegtuigen uit de oorlog.

Friendship en Fellowship

In 1951 verhuisde de fabriek naar Schiphol. Acht jaar later, in 1958, introduceerde de maatschappij de ‘Fokker Friendship’: het vlaggenschip in de Fokker geschiedenis. De Nederlandse overheid had 27 miljoen gulden bijgedragen aan de bouw van het vliegtuig. In 1986 werd het laatste vliegtuig gemaakt. In het totaal waren er 786 stuks verkocht. In 1962 had Fokker bovendien een straalvliegtuig op de markt gebracht: de Fokker Fellowship. Van 1969 tot 1987 werden hiervan in totaal 241 toestellen verkocht.

Fokker fuseert

Van 1969 tot 1980 fuseerde Fokker met het Duitse Vereinigte Flugtechnische Werke (VFW) in Bremen tot VFW-Fokker. De fusie was echter geen succes. Maar na de beëindiging van de fusie ging het slecht met het bedrijf. De Nederlandse overheid sprong bij met 212 miljoen gulden. Ze stelden wel als voorwaarde dat Fokker een strategische partner zocht om mee samen te gaan. Die werd gevonden in DASA, de latere Daimler-Benz. Fokker kreeg in 1990 nog de Koning Willem I-prijs voor goed ondernemerschap en vernieuwing. De prijs werd door Prins Claus overhandigd. Maar het mocht niet baten door de slechte verkoopcijfers. Het 75-jarig jubileum werd sober gevierd in 1994. Het lot van het bedrijf lag echter in handen van het Duitse DASA. Op maandag 22 januari 1996 werd besloten om de geldkraan dicht te draaien en op 15 maart 1996 ging Fokker failliet.