Oprichting van het Rode Kruis

Op 22 augustus 1864 werd met de ondertekening van de Conventie van Genève het internationale Rode Kruis opgericht. Deze particuliere organisatie werd ingesteld om het lot van zieken en gewonden tijdens militaire operaties te verbeteren. De Zwitser Henri Dunant was hiervoor een van de belangrijkste pleitbezorgers.

Slag bij Solférino

Belangrijkste aanleiding voor de oprichting van het Rode Kruis was de Slag bij Solférino van 24 juni 1859. De Slag bij Solférino was een belangrijke stap tijdens de Italiaanse onafhankelijkheidsoorlog richting de eenwording van Italië. In deze oorlog vochten Frankrijk en het koninkrijk Piëmont-Sardinië met elkaar tegen het Keizerrijk Oostenrijk, dat een groot deel van noordelijk Italië in handen had. De slag staat bekend als buitengewoon gruwelijk. Hoewel het Frans-Italiaanse leger de overwinning mocht opstrijken had zij tijdens de gevechten vele verliezen geleden. Met een kleine 2.500 doden en meer dan 15.000 gewonden was het leger behoorlijk uitgedund. Dergelijke verliezen waren er ook bij de Oostenrijkers.

Henri Dunant

Dunant was zakenman en raakte bij de slag betrokken nadat hij na de oprichting van een graanhandel bedrijf in Algerije besloten had Louis Bonaparte Napoleon, de latere keizer Napoleon III, te bezoeken, die op dat moment ook bij de gevechten aanwezig was. Dunant had een lovend boek over de man geschreven en was van plan deze persoonlijk aan de man te overhandigen. In de avond van die 24e juni kwam hij aan bij het front. De strijd was toen al geleverd. Henri was door wat hij zag zo gechoqueerd, dat hij besloot direct in actie te komen. Hij riep de bevolking op om te helpen en zorgde zelf voor geld en materiaal om plaatselijk kleine ziekenhuizen op te richten. Dunant hielp daarbij iedere soldaat, zowel Oostenrijkse als Franse en Italiaanse soldaten.

Conventie Genève

Na de slag besloot Dunant om verder te gaan met zijn pogingen om de gevallen strijders op het slagveld te helpen. Hiervoor schreef hij onder andere het boek Un Souvenir de Solférino, waarin hij de gruwelijkheden beschreef die hij daar was tegengekomen. Met zijn boek reisde hij daarna door Europa om de staatshoofden voor zijn plannen om een onafhankelijke hulporganisatie op te richten, te winnen. Zestien Europese landen namen uiteindelijk deel aan de Eerste Conventie – hierna zouden er nog vier volgen. Tijdens de conventie werd afgesproken dat het Rode Kruis het recht kreeg om zieken en gewonden te helpen en de daarvoor noodzakelijke hulpposten, voertuigen en gebouwen van de organisatie nooit beschoten mochten worden. De medewerkers van het Rode Kruis dienden daarbij ook te worden beschermd. Daarnaast werd de omgekeerde Zwitserse vlag als het internationale symbool van de organisatie vastgesteld. Onder andere Nederland, België, Denemarken en verschillende Duitse staten ondertekenden het verdrag. De documenten van het verdrag zijn online hier te bekijken. 

Verdere groei van het Rode Kruis

Sinds haar oprichting heeft het Rode Kruis aan vele oorlogsslachtoffers hulp geboden en in vele landen werden nationale takken opgericht. In 1876 werd voor het eerst in Islamitische landen een Rode Kruisorganisatie opgericht. Deze organisatie gebruikte niet het kruis als symbool, maar een halve maan, aangezien het kruis te veel werd geassocieerd met kruistochten en als een te christelijk symbool gezien. In 1929 werd dit embleem ook door de staten die de verdragen van Genève hadden getekend, erkend.

Te weinig gedaan voor Joodse slachtoffers

Na de Tweede Wereldoorlog werd het Rode Kruis in Nederland verweten dat zij te weinig had gedaan voor de Joodse bevolking in de concentratiekampen. Aangezien Joden niet als krijgsgevangenen konden worden aangemerkt, zo meende het Rode Kruis, was zij niet gemachtigd om deze mensen te helpen. De terughoudendheid van het Rode Kruis tijdens de Tweede Wereldoorlog toont aan dat de organisatie ondanks internationale verdragen niet altijd goed haar werk kan doen. Werken bij het Rode Kruis kan ook nog steeds gevaarlijk zijn. Veel Rode Kruismedewerkers vonden tijdens werkzaamheden in oorlogsgebied de dood. Op 8 maart 2014 werd bijvoorbeeld nog een hulpverlener vermoord in de stad Ndélé in de Centraal Afrikaanse Republiek.