Het Rode Kruis faalde tijdens de Tweede Wereldoorlog

De hulpverleningsorganisatie het Rode Kruis heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog maar zeer gering hulp geboden aan Joden. In 2013 is het NIOD in opdracht van het Rode Kruis een onderzoek gestart naar het functioneren van de organisatie tijdens de oorlog.

Taak van het Rode Kruis

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg het Rode Kruis in Nederland de taak om de bevolking in te lichten over gewonde of gedode soldaten en krijgsgevangenen. Het ledenaantal van de organisatie steeg tussen 1940 en 1945 van dertigduizend naar bijna een half miljoen. Deze stijging wekt de suggestie dat de organisatie goed functioneerde tijdens de oorlogsjaren.

Geen hulp aan Joden

Het Rode Kruis is tegenwoordig zeer kritisch op haar bezigheden van tijdens de oorlog. De organisatie bood geen zorg in concentratiekampen en werkte daarnaast actief mee aan de anti-Joodse maatregelen. Medewerkers van het Rode Kruis van Joodse komaf werden ontslagen. Tijdens de oorlog bezochten hulpverleners van het Rode Kruis de kampen Auschwitz, Theresienstadt en Buchenwald, zonder medische assistentie te verlenen. Na afloop van de oorlog droeg de organisatie ook nauwelijks bij aan de opvang en nazorg van Joodse slachtoffers.

Internationale Rode Kruis: ICRC

Het Nederlandse Rode Kruis is onderdeel van de International Committee of the Red Cross, die in 1863 in Geneve werd opgericht door Henry Dunant en Gustave Moynier. De internationale organisatie zette zich tijdens de Tweede Wereldoorlog in voor de zorg van zieken en gewonden, maar droeg ook buiten Nederland weinig bij aan de zorg van Joden en politieke gevangenen in concentratiekampen.

Friedrich Born: het Rode Kruis in Boedapest

Toch waren er ook bijzondere uitzonderingen op de regel. In mei 1944 kwam Rode Kruismedewerker Friedrich Born in Boedapest te wonen. In de zes maanden dat hij in Hongarije verbleef, wist hij duizenden Joden tegen  deportatie te beschermen. Hij verschafte 4000 Joden een werkvergunning en bood in weeshuizen onderdak aan zevenduizend Joodse kinderen. Ook in Boekarest deed het Rode Kruis goede zaken; de organisatie hielp vele Joden met hun emigratie naar onder andere Zuid-Amerika.

Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaus- en Genocidestudies

De successen van het Rode Kruis tijdens de oorlog zijn uitzonderingen. De organisatie heeft gefaald in de Tweede Wereldoorlog; zij gaf weinig tot geen hulp aan de miljoenen hulpbehoevende Joodse en politieke gevangenen in concentratiekampen. Tot op heden is er nog geen onafhankelijk overzichtsonderzoek gepubliceerd over de rol van het Rode Kruis tijdens de oorlog. Het NIOD is in opdracht van het Rode Kruis in 2013 begonnen aan een dergelijk onderzoek, dat zij verwachten te publiceren in 2017.