Rij werkelozen in een stempellokaal

Een hoge werkeloosheid is een van de gevolgen van een economische crisis. Zo ook in de jaren ’30. In eerste instantie had Nederland nog niet veel last van de ‘Grote Depressie’, maar rond 1936 was het aantal werkelozen in Nederland gestegen tot 480.000. Een vervijfvoudiging in vergelijking met vijf jaar eerder. Om in de eerste levensbehoeften te voorzien, ontving elke werkeloze een klein bedrag, ‘de steun’. 

Op de foto zien we een rij werkeloze mannen staan die in een stempellokaal wachten op het krijgen van hun stempel. Het stempelen, soms zelfs twee keer per dag, was verplichte kost voor de werkelozen die in aanmerking wilden komen voor financiële steun van de overheid. Door de werkelozen naar een stempelkantoor te laten komen, wilde men voorkomen dat elders ‘zwart’ werd bijgeklust. Iemand die lid was van een vakvereniging had het ‘voordeel’ dat diegene op een vast tijdstip kon stempelen. Zo hoefde je niet eindeloos in de rij te staan. Tevens mochten deze verenigingsleden ook hun dagelijkse stempel halen bij een verenigingskantoor of bij een bestuurslid thuis.

De Steun was geen vetpot

Het bedrag dat de werkelozen als steun van de overheid kregen was overigens geen vetpot. Het was net voldoende om te voorzien in de eerste levensbehoeften, zoals voedsel en onderdak. Dingen als kleding, snoepgoed, vertier of andere extraatjes waren niet voor hen weggelegd. Het stempelen zelf, en zeker het in de rij staan, werd bovendien als bijzonder vernederend ervaren. Het gaf de werkeloze werknemers het gevoel een ‘nutteloze steuntrekker’ te zijn, terwijl de werkelozen het ook niet konden helpen dat er gewoonweg niets te doen was.

Werkverschaffingsprojecten

Om werkelozen toch een nuttige tijdsbesteding te bieden kwam de Nederlandse overheid met zogenaamde werkverschaffingsprojecten. Er werd geen echte baan aangeboden, maar werkelozen werden verplicht om in grote werkploegen bepaalde werkzaamheden uit te voeren. Meestal ging het om zware lichamelijke arbeid en maakten de werkelozen weken van meer dan 50 uur. Voorbeelden van deze projecten zijn archeologische opgravingen in Leiden en het aanleggen van het Goffertpark in Nijmegen.

In de periode na de Tweede Wereldoorlog veranderde de houding van de overheid ten opzichte van werkelozen. Er werd vanaf toen gestreefd naar een meer menselijke benadering door werkelozen weer aan een echte baan te helpen.