Slavenopstanden in het Romeinse Rijk

In de periode 150-70 v. Chr. bestond er in Italië en Sicilië een verhoogd risico op slavenopstanden. Er waren in relatief korte tijd grote massa’s slaven bijgekomen, die tewerk werden gesteld op de grote landgoederen in deze delen van het Romeinse Rijk. Bovendien kwamen grote groepen van hen uit dezelfde gebieden, waardoor zij elkaar konden verstaan. Zij konden zich de vrijheid nog herinneren, verlangden daarnaar terug en konden groepsgewijs in opstand komen.

De Eerste Slavenopstand (135 – 132 v.Chr.)

Deze slavenopstand tegen de Romeinse republiek was begonnen in Enna op Sicilië. Het werd geleid door een voormalig slaaf genaamd Eunus, die claimde een profeet te zijn, en Cleon, een Ciliciër (hedendaags Turkije) die Eunus’ commandant werd. Na de definitieve verdrijving van de Carthagers, tijdens de Tweede Punische oorlog, waren er grote veranderingen in het groot grondbezit op Sicilië. Rijke landeigenaren uit Italië spoedden zich naar het eiland en kochten grote stukken land tegen lage prijzen.  Invloedrijke slaveneigenaren gaven hun slaven niet genoeg eten en kleding. Hierdoor gingen de slaven over op roverij om te overleven. De arme plaatselijke bevolking was hier het slachtoffer van. Een aantal decennia van verhoogde spanning zorgde ervoor dat uiteindelijk een oorlog uitbrak toen de slaven in opstand kwamen. Eunus of Cleon? Volgens de Griekse historicus Diodorus Siculus (90 – 30 v.Chr.) waren er ongeveer 200.000 mensen die meededen aan de opstand, inclusief vrouwen en misschien zelfs kinderen. Volgens de geschiedschrijvers Titus Livius en Orosius lag dit getal een stuk lager, rond de 70.000. Weinig is er bekend over Eunus’ daadwerkelijke rol in de oorlog. Alleen zijn vijanden hebben verslagen over hem achtergelaten en gaven alle lof voor de overwinning aan zijn generaal Cleon die uiteindelijk stierf tijdens de opstand. Toch moet Eunus wel een kundige man geweest zijn die zijn leiderschap tijdens de oorlog behield, ondanks de weinige informatie over hem tijdens de oorlog. Eunus werd gevangen genomen en meegenomen naar Morgantina, maar stierf voordat hij aankwam. De slaven hadden een aantal kleine slagen gewonnen, maar waren niet opgewassen tegen een groter Romeins leger dat op Sicilië aankwam.

De Tweede Slavenopstand (104 – 100 v.Chr.)

De Romeinse consul Gaius Marius rekruteerde voor zijn uiteindelijk succesvolle oorlog tegen de Cimbri in Cisalpine Gaul. Hij vroeg om steun aan koning Nicomedes III van Bithynia nabij de Romeinse provincie Azië, het huidige Turkije. Nog meer troepen van Italiaanse bondgenoten werden niet geleverd, dit door de claim dat Romeinse belastinginners Italianen als slaaf hadden genomen als zij hun schulden niet konden betalen. Marius besloot dat alle geallieerde Italianen vrijgelaten moesten worden als ze een Romeinse slaaf waren. Salvius - Tryphon Ongeveer 800 Italiaanse slaven werden vrijgelaten op Sicilië, tot de frustratie van veel niet-Italiaanse slaven die dachten dat ook zij vrijgelaten zouden worden. Velen van deze slaven verlieten hun meesters omdat ze incorrect geloofden dat ze vrijgelaten waren. Een opstand brak uit toen de gouverneur ze verplichtte om weer als slaaf te dienen. Een slaaf genaamd Salvius werd de Eunus van deze opstand door te vechten voor zijn rechten en hij werd verkozen tot leider van deze opstand. Hij nam de naam Tryphon aan, van Diodotus Tryphon, een Seleucidische heerser. Hij vergaarde een leger van duizenden getrainde en bewapende slaven, inclusief 2.000 cavalerie en 20.000 voetsoldaten. De Romeinse consul Manius Aquillius wist uiteindelijk de opstand met grote moeite neer te slaan.

De Derde Slavenopstand: Spartacus (73 – 71 v.Chr.)

Er is weinig bekend over de vroege jaren van Spartacus. Men denkt dat hij in Thrace (Balkan regio) geboren was en dat hij in het Romeinse leger zat. Hij werd als slaaf verkocht en vervolgens getraind bij een gladiatorenschool in Capua, ten noorden van Napels. In 73 v. Chr. wist hij te ontsnappen en vluchtte hij naar de berg Vesuvius, waar een groot aantal andere ontsnapte slaven zich bij hem aan aansloten. Hun opstand kwam bekend te staan als de Derde Slavenopstand of de Gladiatoren oorlog. Hij leidde zijn leger van weggelopen slaven, rond de 100.000 man, en wist een aantal Romeinse aanvallen neer te slaan. De tactieken die hij gebruikte staan vandaag de dag bekend als guerrillaoorlogvoering. Fortificaties doorbroken In 72 v. Chr. marcheerden Spartacus en zijn leger naar het noorden richting Gallïë. Dit was de Romeinse benaming voor de regio die Frankrijk, Noord-Italië en de Lage Landen omvat. Daar sloegen ze een serie van Romeinse aanvallen van zich af, maar gingen daarna zuidwaarts. Tegen het einde van het jaar was hun kamp in Rhenium, met waarschijnlijk het plan om naar Sicilië te gaan. De leiders in Rome begonnen de bedreiging van Spartacus nu echt serieus te nemen. De Romeinse politicus en generaal Marcus Licinius Crassus leidde een leger naar het zuiden. De slaven slaagden erin om de fortificaties die Crassus om hun heen had gebouwd te doorbreken. Het slavenleger werd achter achtervolgd tot aan Lucania waar het overmeesterd werd. Spartacus is waarschijnlijk in de strijd gestorven. Ongeveer 6.000 van zijn volgers die ontsnapt waren, werden opgejaagd en gekruisigd. Duizenden anderen werden vermoord door het leger van de Romeinse generaal Pompeius, die toen ook met de eer ging strijken  voor het neerslaan van de opstand.